Xác định giới tính của cichlid bằng cách quan sát huyệt

Xác định giới tính của cichlid bằng cách quan sát huyệt
J. McCann - www.thecichlidgallery.com

Quan sát huyệt (venting)
Cách chủ động duy nhất để xác định giới tính của các loài đơn hình giới tính (tức cá đực và cá cái trông tương tự như nhau) là bằng cách quan sát huyệt. Huyệt hay gai sinh dục (genital papillae) là một lỗ mở nằm giữa hậu môn và vây hậu môn nơi cá đẻ trứng hay phóng tinh. Huyệt của cá đực hay cái ở các loài cichlid trông khác nhau. Cho dù có những điểm khác biệt, có lẽ bạn nên sử dụng kính lúp để quan sát được chính xác.


Vị trí tương đối của huyệt với những bộ phận khác.


Phân biệt hình dạng và cấu tạo của gai sinh dục: ở con đực có hình chữ V, trong khi ở con cái hình chứ U và mấu.

Quy luật chung
Đây là một vài chỉ dẫn có thể giúp bạn khi phân biệt giới tính cá. Ở cá đực, huyệt luôn luôn nhỏ hơn hay bằng với kích thước của hậu môn, trong khi ở cá cái, huyệt luôn luôn lớn hơn.

Các loài ấp miệng (mouthbrooder): cá cái loài ấp miệng chỉ đẻ số lượng trứng vừa phải nhưng có kích thước lớn hơn so với loài đẻ trứng mặt đáy. Do đó, huyệt của chúng cũng to và dễ phân biệt hơn.

Các loài đẻ trứng mặt đáy (substrate breeder): trứng của các loài đẻ trứng mặt đáy nhỏ hơn nhiều so với các loài ấp miệng có kích thước tương đương. Điều đó có nghĩa: huyệt của cá cái ở các loài này cũng nhỏ hơn, và sự khác biệt giữa huyệt của cá đực và cá cái là rất ít làm cho việc phân biệt giới tính càng thêm khó khăn; phải mất nhiều thời gian cũng như kinh nghiệm để xác định giới tính cá một cách chính xác.

Làm thế nào để phân biệt giới tính
Để việc phân biệt giới tính cá được dễ dàng, bạn cần có:
- Dụng cụ khuyếch đại hay kính lúp
- Từ 3 đến 4 xô đựng cá
- Vợt lưới
- Đèn chiếu sáng
- Một người phụ tá
- Sự kiên nhẫn

Trước tiên, đổ nước lấy từ hồ vào xô, nhưng đừng quá đầy vì cá có thể nhảy ra ngoài xô. Để tăng tốc độ xử lý, bạn nên bắt tất cả cá trong hồ bỏ vào một chậu. Các chậu khác để cá đực, cá cái và các cá thể mà mà bạn không chắc là thuộc giới tính nào.

Bây giờ bạn đã sẵn sàng để phân biệt, đây là lúc người phụ tá trở nên đắc lực nhất vì có thể giữ hộ đèn chiếu hay chuyền kính lúp cho bạn. Dùng vợt vớt cá ra khỏi xô. Giữ chặt cá trong lưới. Che mắt cá để nó khỏi dãy dụa, việc quan sát sẽ dễ dàng hơn. Quan sát huyệt và xác định giới tính của cá. Thả cá vào các xô 2, 3 hoặc 4 tuỳ theo kết luận của bạn, cố gắng rút ngắn thời gian vớt cá ra khỏi nước càng ngắn càng tốt (không nên vớt cá quá 3 lần và mỗi lần không lâu hơn 30 s). Bây giờ bạn có thể lập lại các thao tác trên đối với các cá còn lại trong xô.

Nếu tất cả diễn ra suôn sẻ, bạn sẽ chỉ cần 2 xô, một chứa cá đực và một chứa cá cái mà thôi. Nếu ở xô thứ tư có cá chưa thể xác định được giới tính, bạn có thể quan sát lại chúng lần nữa, một cách kỹ càng hơn.

Bây giờ bạn có thể thả cá trở lại hồ theo tỷ lệ đực/cái mà bạn mong muốn. Lần đầu thực hiện việc này, có thể bạn sẽ cảm thấy khó khăn, nhưng rồi bạn sẽ thấy dễ dàng hơn.