Thảo dược cho gà đẻ (Susan Burek & Laura Corstange)

Thảo dược cho gà đẻ
Susan Burek & Laura Corstange – www.backyardpoultrymag.com

Tỷ lệ nở của trứng gà phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng chủ yếu dựa vào sức khỏe và dinh dưỡng của gà mái. Nước uống phải thật chất lượng nhưng thường ít được quan tâm so với thức ăn. Nước không chỉ cần thiết cho quá trình trao đổi chất (khoáng chất) mà còn đóng vai trò chuyển hóa dưỡng chất từ thức ăn như hạt, thực vật và côn trùng. Sức khỏe và dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp lên chức năng của cơ quan sinh sản. Ngoài ra, hệ thống tiêu hóa cần được cung cấp đầy đủ dưỡng chất để chống chọi với ký sinh và bệnh tật. Nếu ấp nhân tạo, chúng ta cần tập trung vào các hoạt động bên ngoài, chẳng hạn như thu hoạch, lưu trữ trứng và cơ chế hoạt động của máy ấp. So với một gà mái mạnh khỏe, tất cả những điều này đều không bằng. Để ấp thành công, chúng ta cần trứng mạnh khỏe xuất phát từ mái mạnh khỏe. Sức khỏe của gà mái không chỉ bao gồm nước, vitamin, khoáng, protein và can-xi để tạo trứng, mà chức năng của hệ thống sinh sản và tiêu hóa phải hoạt động hài hòa để tạo ra trứng mạnh khỏe.

Sức khỏe sinh sản
Cơ quan sinh sản có thể bị suy yếu vì chế độ dinh dưỡng nghèo nàn và thậm chí còn tệ hơn nếu bị nhiễm bệnh. Thiếu can-xi có thể gây tắc vòi trứng. Khối u phát sinh trong vòi trứng có thể khiến gà mái vô sinh và mái quá mập có thể bị sa buồng trứng. Nhiễm khuẩn và bệnh đường hô hấp có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình đẻ trứng. Thối lòng đỏ có thể là hậu quả của lây nhiễm vi khuẩn. Mái trưởng thành chỉ có một vòi trứng hoạt động (vòi kia không phát triển), mà nó có thể bị teo vì bệnh tật hay căng thẳng nghiêm trọng bởi thiếu thức ăn và nước uống. Bởi vậy như bạn thấy, việc giữ mái mạnh khỏe có nhiều ý nghĩa trong việc tạo ra trứng mạnh khỏe và giàu sức sống.


Xô thơm và hương thảo là vài trong số những thảo dược có tinh dầu thơm, thích hợp để lót tổ và thậm chí cả chuồng gà nữa. Chúng có thể được dùng tươi hay khô như là chất tiêu diệt côn trùng tự nhiên và có mùi dễ chịu!

Giao phối

Temple Grandin, khoa học gia về động vật, nói về những con trống “cưỡng bức” trong cuốn sách của bà, Animals in Translation. Những con trống này được lai theo phương pháp đơn trạng (single-trait breeding) vốn gây ra những hiệu ứng phụ ngoài dự tính trong khi tập trung phối giống theo những tính trạng nhất định. Tính trạng “de mái” (courtship) bị mai một ở một số gà trống. Gà trống bình thường sẽ de trước khi cố giao phối với mái. Lối khiêu vũ này kích động gì đó ở não gà mái để nó chịu nằm xuống theo tư thế giao phối, nhờ vậy gà trống có thể đạp mái. Nó sẽ không chịu nằm cho đến khi thấy trống de. Bởi vì một số trống không biết de, mái sẽ không chịu nằm. Vì vậy cách duy nhất để gà trống có thể đạp mái là dùng vũ lực cắn và nhảy lên mình gà mái, và thúc cựa. Lối giao phối này có thể gây ra từ rụng cho đến trụi lông trên lưng gà mái. Điều khiến gà mái có thể bị chấn thương nghiêm trọng vì cựa đâm và phải chữa trị.

Vi khuẩn gây bệnh và môi trường bên ngoài

Hệ thống tiêu hóa lan truyền vi khuẩn và ký sinh. Khuẩn salmonellosis, colibacillosis (tiêu chảy, trúng thực) và những bệnh khác có thể truyền qua trứng từ gà mái nhiễm bệnh. Bệnh viêm phế quản (bronchitis) lây nhiễm mạnh qua đường hô hấp của gà, có thể khiến trứng mềm vỏ và biến dạng, thậm chí tồn tại rất lâu sau khi gà nhiễm bệnh. Trên thực tế, nó có thể ảnh hưởng đến sinh sản của gà mái suốt đời. Cho gà mái ăn tỏi tươi quanh năm, nhất là trong giai đoạn đẻ trứng hoặc đập dập rồi hòa vào nước uống. Ăn tỏi tươi cũng tốt cho gà con mới nở nhờ chúng làm quen với tỏi từ sớm.

Giữ tổ sạch sẽ trong quá trình đẻ/ấp là điều rất quan trọng, bởi tổ mất vệ sinh có thể truyền bệnh trực tiếp qua vỏ trứng. Ngoài tự nhiên, chim thường sử dụng thảo dược bôi ngoài lông và đặt trong tổ. Chúng thường làm tổ bằng những thảo dược có mùi nồng. Những tinh dầu mùi này có thể kháng khuẩn và ký sinh, và với mùi hương tự nhiên, một số thảo dược có tác dụng giúp mái ấp thư giãn và giải tỏa căng thẳng. Chim con mới nở cũng có lợi khi cọ mình vào những thảo dược này. Có nhiều loại thảo dược tự nhiên, nhưng chúng tôi xin giới thiệu những cây thông dụng nhất, đặc biệt là những loài xuất hiện đầu xuân chẳng hạn như bạc hà (kháng côn trùng, kháng khuẩn), bạc hà lục (an thần), vuốt mèo (giảm đau, an thần, diệt côn trùng) và oregano (kích thích, kháng côn trùng, kháng khuẩn). Một số loài khác như cam bergamot dại, oải hương, hương thảo, xô thơm, húng quế (basil), cỏ xạ hương (thyme) và tiểu hồi hương (fennel). Vài nắm thảo dược tươi là đủ, bỏ vào tổ trước khi mái bắt đầu ấp.


Trà thảo dược làm từ lá cỏ linh lăng khô rất tốt cho gà, đặc biệt là gà mái đẻ và giúp chúng mạnh khỏe trong suốt mùa sinh sản. Công thức pha trà linh lăng và những loại thảo dược khác có thể được tìm thấy ở www.moonlightmileherbs.com.

Dinh dưỡng

Dinh dưỡng rất cần thiết cho việc tạo trứng mạnh khỏe. Cơ chế bên trong sẽ chuyển đổi từ mái mạnh khỏe sang hỗ trợ tạo trứng. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện thấy rằng gà có thể lựa chọn chuyển hóa dưỡng chất cho chính chúng hay cho trứng. Trong quá trình tạo trứng, mái bị tổn hao sức khỏe. Bởi vậy cần cung cấp thức ăn cho mái đẻ. Vỏ trứng cần can-xi nhưng cũng cần những dưỡng chất khác nữa, đặc biệt là muối, phốt-pho, chiline (B complex), protein và chất béo. Hầu hết mọi người đều biết gà cần bổ sung can-xi bằng vỏ sò ốc hay vỏ trứng xay vụn. Dược thảo là lựa chọn tuyệt vời cho việc bổ sung vitamin và khoáng chất, kể cả can-xi và protein nữa.

Cây tầm ma (nettle Urtica dioica) là lựa chọn hàng đầu của tôi. Loài thảo dược này đặc biệt giàu can-xi, protein, măng-gan, phốt-pho và kali, vitamin A & C cùng những chất khác. Một loại thảo dược bổ dưỡng khác là cỏ linh lăng (alfalfa Medicago sativa) gồm protein, amino acid, khoáng chất và giàu chlorophyll, điều khiến chúng trở thành chất chống lão hóa giá trị. Cây rau muối (lamb's quarters Chenopodium album) từ lâu đã được trồng làm thức ăn cho gia súc. Nó là chất bổ cho hệ thống tiêu hóa. Nó giàu protein, can-xi, vitamin A & C, B complex và sắt. Cây bồ công anh (dandelion Taraxacum officinale) là loại thực phẩm hoàn hảo và tiện dụng! Nó giàu protein, vitamin A, C, K, D và B complex, sắt, măng-gan, phốt-pho và những khoáng vi lượng khác. Những loại thực vật này có thể dùng tươi hay khô, hay chiết xuất thành trà thảo dược. Khi cung cấp dưới dạng nước trà, đảm bảo có khay nước bên cạnh và khay nước khác gần đó. Nó cũng được cung cấp cho gà tơ để tăng cường sức đề kháng. Trà thảo dược mang lại nhiều lợi ích, hãy để gà mái uống tùy thích. Nó được coi là loại thực phẩm “xanh” và dùng hàng ngày.

Muối thường có sẵn trong cám, nhưng hãy luôn chuẩn bị nước uống bởi nhiễm độc muối có thể xảy ra nếu thiếu nước uống. Hòa giấm táo (apple cider) vào nước để hạn chế vi khuẩn và nấm, việc giữ nước luôn sạch cũng hỗ trợ cho hệ thống tiêu hóa.

Mái sẽ sút cân vì chuyển hóa dưỡng chất từ cơ thể sang trứng. Mái phải có trọng lượng thích hợp trước khi đẻ trứng. Một khi mái bắt đầu đẻ, việc điều chỉnh trọng lượng sẽ rất khó. Tinh dầu tỏi ngâm dầu ô-liu (hay loại dầu ăn khác), tỏi tươi đập dập, rồi trộn với hạt hướng dương hay loại hạt dành cho chim sẽ cung cấp chất béo tốt cho gà mái, và cũng là thuốc phòng bệnh nhờ có tỏi. Cho ăn loại dầu này thường xuyên vào các tháng mùa đông không chỉ giữ ấm cho gà mà còn giúp chúng chuẩn bị cho mùa xuân.


Một miếng than củi đặt bên trong chuồng gà có thể giúp gà tiêu độc và cân bằng hệ thống tiêu hóa.

Chất tiêu độc bên trong cơ thể

Làm than củi (chacoal) và tro từ các loại gỗ địa phương có thể rất có ích và quan trọng đối với gia cầm. Than củi có thể hút chất độc và có khả năng thẩm thấu gấp 200 lần so với trọng lượng của chúng. Thú rừng ngoài tự nhiên có thể tiếp cận với than củi sau các đợt cháy rừng hoặc sét đánh và chúng tụ tập về các nơi này để ăn than. Than củi có rất ít giá trị dinh dưỡng, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng chúng ăn than để chữa bệnh và tiêu độc. Than cũng rất xốp vì vậy chúng giúp hút tạp chất ra khỏi cơ thể. Nếu có giun và trứng giun, nó cũng phần nào giúp lấy chúng ra khỏi cơ thể.

Gà của bạn cũng ăn cả gỗ nữa. Mùn cưa rất thích hợp với các hố tắm cát để gà vừa ăn vừa tắm! Mùn cưa cũng giàu vitamin K, cùng với can-xi và ma-nhê. Vitamin K được dùng để cầm máu cho gia cầm.

Than củi có thể được làm từ các cành hay gốc cây, cháy âm ỉ trong các hố sâu. Hay quẳng một khúc gỗ vào lò đốt rồi giảm dần nhiệt độ. Cháy ẩm ỉ sẽ tạo ra than củi. Bạn có thể hạ nhiệt một đám cháy mạnh bằng nước. Bạn có thể đốt đám lửa ngoài trời bằng cành nhỏ, và để tro than trong hố ngoài bãi chăn thả để gà tự ăn nếu thích.

Than củi luôn có sẵn nếu bạn sử dụng lò than. Vào buổi sáng khi lửa tắt, sẽ có tro và than sót lại ở đáy lò. Những loại gỗ địa phương rất tốt, chẳng hạn như sồi, dẻ và bồ kết ba gai (locust). Trước khi đốt lửa mỗi ngày, hãy lấy hết than ra. Lúc này, tro đọng hết dưới đáy, bên trên chỉ còn than. Nếu lò nguội hẳn, bạn có thể lấy than bằng tay và sử dụng được ngay. Nếu buổi sáng mà than vẫn còn nóng, dĩ nhiên bạn cần cẩn thận khi lấy than. Hầu hết những người dùng lò đốt đều có dụng cụ - que, chổi và xẻng nhỏ. Dùng xẻng xúc than và đặt ở nơi an toàn cho nguội hẳn. Sau vài giờ là có thể dùng than một cách an toàn. Nếu bạn có vật nuôi hay trẻ em, hãy cân nhắc chỗ để than nóng. Than củi là chất tiêu độc bên trong cơ thể vào mùa xuân, than và tro có ích quanh năm.

Khởi sự với gà mái mạnh khỏe, duy trì sức khỏe cho chúng trong quá trình giao phối, đẻ trứng và ấp sẽ giúp bạn thu hoạch nhiều gà con trong cả mùa. Và nhờ đó, chính gà con cũng có được khởi đầu tốt với tuổi thọ và khả năng sinh sản.