Về biệt dưỡng (Rey Bajenting)

Về biệt dưỡng
Rey Bajenting (Roosterman 04-05) - https://manapub.wordpress.com

Các nguyên tắc đằng sau cơ sở vật chất
Không những bạn có gì mà tại sao bạn có chúng.

Đây là những cơ sở và dụng cụ cơ bản dùng vào việc nuôi và biệt dưỡng gà chọi và các nguyên tắc đằng sau mỗi món.

Dây cột: Dây cột (tie cord) là món cơ bản và rẻ tiền nhất trong số những cơ sở này. Trong cả cuộc đời của mình, chính dây cột là nơi mà các trống trải qua hầu hết thời gian. Dây cột càng dài càng tốt. Nhưng dây cột dài hai mét và chạc cỡ bốn feet [1.2 m] là đủ dùng cho mục đích này.

Dây cột cung cấp lượng vận động cơ bản bởi nó cho phép trống đi lại cả ngày, hoặc bay lên chạc bất cứ khi nào nó muốn.

Dây cột phải ở nơi đủ bóng mát để chiến kê khỏi bị phơi nắng quá nhiều, điều có thể giết nó. Trong hầu hết trường hợp, bóng râm nhân tạo dưới dạng lều (teepee) được cung cấp. Dây cột phải được bố trí nơi địa hình dốc nhẹ để tránh đọng nước, và nên là bãi cỏ.



Lồng dưỡng: Rồi có nhiều loại lồng dưỡng (conditioning pen) với hình dạng và kích cỡ khác nhau. Một lần nữa, lồng càng to càng tốt. Nhưng với các mục tiêu thực tế, cỡ 10 x 10 feet [3 x 3 m]; 4 x 8 feet [1.2 x 2.4 m]; 6 x 6 feet [1.8 x 1.8 m] là đủ. Về chiều cao, 6 feet [1.8 m] là đủ, với chạc ở độ cao 4 feet [1.2 m].

Nên có đủ loại lồng với hình dạng khác nhau bởi nó sẽ khuyến khích các trống hoạt bát hơn khi xoay tua sang những lồng khác. Lưu ý rằng, sau một lúc ở một nơi nhất định, các trống có xu hướng xả hơi và trở nên bớt hoạt bát. Nhưng khi xoay tua sang những lồng lạ mắt khác, thì chúng lại trở nên hoạt bát.

Mục đích của việc xoay tua là khuyến khích gà vận động cả ngày, đó đó cung cấp cho chúng lượng luyện tập tự nhiên phong phú.

Không nên che đậy lồng dưỡng, ngoại trừ một khu vực nhỏ làm nơi trú ẩn cho gà trong trường hợp có mưa. Nếu không có mái che, thì lồng dưỡng nên được bố trí ở nơi râm mát, nhất là dưới bóng cây.

Vì mục đích là khuyến khích vận động, lồng dưỡng phải được xây dựng riêng, nên sẽ không có tường che hay vách ngăn. Các trống trong lồng phải có tầm nhìn thông thoáng ra bên ngoài.


Lồng bay/lồng dưỡng

Lồng bay: Lồng bay (fly pen) bốn nhân tám feet [1.2 x 2.4 m] là chuẩn mực. Lồng bay phải cao từ 10 đến 12 feet [3 – 3.6 m]. Chạc có thể điều chỉnh ở các tầm 5, 6, 7 và 8 feet [1.5, 1.8, 2.1 và 2.4 m]. Ban đầu, bố trí chạc ở 5 feet [1.5 m] để giúp trống làm quen và chấp nhận mức chạc cao hơn 4 feet [1.2 m] thông thường ở dây cột. Sau đó, bạn có thể nâng dần nó lên một cách tương ứng.

Lồng bay phải được lợp mái và có tấm che giữa các lồng. Thiết kế lồng bay sao cho bạn có thể đặt một mái giữa hai trống. Việc này sẽ khuyến khích bay nhảy bởi các trống chỉ có thể nhìn thấy mái từ chạc. Một khi đã lên chạc, các trống có xu hướng bay xuống bởi tin rằng nó có thể gặp mái bên dưới. Một khi đã ở dưới, nó lại phải bay lên để dòm mái. Điều này được lặp đi lặp lại vài lần, giúp tập cánh một ít, trước khi trống nhận ra nỗ lực của mình là vô ích và dịu xuống.

Nếu lồng bay của bạn cũng được dùng như là lồng ốp (pointing pen), đừng quên hạ thấp chạc khi ngày thi đấu cận kề. Và cũng đừng bố trí mái giữa các lồng nữa.

Bàn tập: Nhiều tay biệt dưỡng, đa phần ở Mỹ nơi người ta đá cựa tròn (gaff) và dao ngắn, coi bàn tập (training table) là nền tảng của toàn bộ việc tập luyện. Trên bàn tập, họ thực hiện đủ loại bài tập như thảy (fly), bật (flip), chạy, lăn (roll) và nhiều bài tập khác để phát triển thể lực và độ bền của chiến kê.

Những thứ như vậy không phải là vấn đề trong thể loại đá cựa dao dài (slasher) của chúng ta, theo đó tốc độ, lối đâm, thời điểm và trạng thái tâm lý còn quan trọng hơn thể lực và độ bền.

Lồng bới: Các trống trong chương trình biệt dưỡng được cung cấp nhiều protein và là đối tượng của các bài tập gắt gao hơn, do đó chúng có khả năng bị căng cơ (muscle-bound) và tích tụ quá nhiều lactic acid trong cơ bắp. Để tránh điều này, chúng phải được thả vào lồng bới (scratch box) một cách thường xuyên. Năm đến mười phút trong lồng bới là cần thiết mỗi lần các trống được cho các bài tập nặng như xổ, bàn tập, nhử kéo hay xổ kéo. Một vài phút bới nhanh sau bài tập nặng sẽ giúp gà xả hơi, thư dãn và luyện cơ chân của các trống.

Để bới nhanh và nhẹ, sử dụng lá chuối khô làm chất liệu trải nền. Để bới nặng mà đôi khi chúng ta áp dụng nhằm phát triển cơ chân, hãy sử dụng vỏ bắp hay rơm.

Thảy một ít bắp xay hay viên thức ăn vào lồng cho các trống để khuyến khích chúng bới.

Lồng kẽm: Ngày nay, loại lồng kẽm (wire pen) 3 x 3 feet [1 x 1 m] rất phổ biến. Loại lồng gọn nhẹ và rẻ tiền này rất thuận tiện để khởi động các trống vào ngày thi đấu. Tuy nhiên, vào hầu hết những ngày khác ở trại, chúng được dùng như là lồng nghỉ (resting pen) cho các trống đang trong chế độ biệt dưỡng. Nên cho các trống đang biệt dưỡng nghỉ ngơi vào buổi chiều lúc thời tiết nóng nực hơn. Lồng kẽm 3 x 3 feet [1 x 1 m] đặt dưới bóng cây hay nơi có mái che là phù hợp cho mục đích này. Những lồng này cũng có thể ngăn đôi thành các lồng bới.


Lồng kẽm 3 x 3 [1 x 1 m]

Đèn: Ánh đèn rất quan trọng trong việc biệt dưỡng chiến kê để đá giải derby hay đá cáp. Bạn phải sử dụng đèn, không chỉ giúp các trống làm quen với ánh đèn ở trường đấu, mà quan trọng hơn là kéo dài thời lượng chiếu sáng. Thời lượng chiếu sáng dài hơn, chẳng hạn tối thiểu 14 giờ, bằng cách nào đó có một tác dụng tích cực lên lượng hormone của chiến kê.

Sới tập: Một sới tập (training pit) gắn đèn là nơi bạn có thể xổ và luyện tập chiến kê. Nó phải đủ rộng để cung cấp không gian cho việc xổ sẹt và các bài tập nhử kéo và xổ kéo thông thường. Nó phải có đèn bởi vì nhiều hoạt động biệt dưỡng được thực hiện vào lúc bình mình, trước lúc trời sáng. Cũng tốt khi xổ gà lúc bình minh, khi chúng hoàn toàn trống bụng và nghỉ ngơi đầy đủ.

Cân: Cân là dụng cụ bắt buộc phải có. Bạn không thể biệt dưỡng chiến kê một cách phù hợp mà không biết trọng lượng thi đấu của chúng. Hãy cân các trống một cách thường xuyên.

Lồng ốp: Lồng ốp (pointing pen) là phiên bản nhỏ hơn của lồng bay. Rộng 3 feet [0.9 m], dài sáu feet [1.8 m] và cao 5 feet [1.5 m] là lý tưởng. Nếu lồng bay khuyến khích vận động thì lồng ốp được thiết kế để khuyến khích nghỉ ngơi. Do đó, lồng ốp nên được che chắn và kín kẽ tối đa nhằm hạn chế tầm nhìn của trống ra bên ngoài. Lồng ốp cần được bố trí cách xa khu vực dây cột và những lồng khác. Chúng là một loại biệt phòng nhập thất.

Tủ dưỡng: Khi ngày thi đấu cận kề, tốt nhất nên đưa các trống vào tủ dưỡng (holding stall) trong một hay hai giờ mỗi ngày cho đến một hay hai ngày trước trận đấu khi các trống được nhốt trong tủ dưỡng lâu hơn. Ngoài nghỉ ngơi, việc đưa các trống vào tủ dưỡng còn giúp chúng tiếp xúc và trở nên quen thuộc với nó, và nhờ vậy, tránh được căng thẳng mà chúng có thể gặp phải nếu được nhốt tủ dưỡng lần đầu vào ngày đá trường.

Kê phòng: Khi trận đấu cận kề, các trống được nghỉ ngơi nhiều hơn. Do đó, các lồng ốp, lồng gấp 3 x 3 [1 x 1 m] và tủ dưỡng. Hai ngày trước trận đấu, các trống được cho nghỉ thật nhiều. Chúng được đưa vào tủ dưỡng bên trong kê phòng (cock house) để cách ly hoàn toàn các yếu tố bên ngoài. Một số kê phòng được gắn máy lạnh để kiểm soát môi trường khi mà nhiệt độ và độ ẩm được giữ ổn định ở tầm thích hợp đối với gà.

Các nguyên tắc đằng sau việc luyện gà

Huấn luyện không có nghĩa là dạy gà cách đá vượt ra ngoài năng lực và bản năng bẩm sinh của nó, não gà rất nhỏ nên không thể dạy đòn lối khác cho nó được. Mục đích của việc tập luyện trong biệt dưỡng gà chọi là phát triển cơ bắp và do đó, hoàn thiện bản năng và phản xạ.

Khôn ngoan và nhanh nhẹn, cũng như gan lỳ và lối đâm, được cản vào chiến kê. Nhưng các đặc điểm này có thể được hoàn thiện nhờ chế độ chăm sóc lý tưởng, dinh dưỡng phù hợp, bồng bế khôn khéo và huấn luyện xuất sắc.

Huấn luyện và cái-gọi-là bài tập không thể dạy gà lối đá hay thấm nhuần sự khôn ngoan. Nhưng hiển nhiên, bằng huấn luyện thích hợp, chúng ta có thể cải thiện hay nâng cao một số yếu tố vốn góp phần cải thiện năng lực chiến đấu và khôn ngoan bẩm sinh của chiến kê.

Huấn luyện và bài tập sẽ cải thiện sự phối hợp giữa thần kinh và cơ bắp, thể lực, sự nhanh nhẹn, tốc độ, độ bền và sự tập trung. Tiến bộ đáng kể ở từng đặc điểm sẽ khiến chiến kê có biểu hiện đá hay và khôn hơn, dẫu trên thực tế đây chẳng qua là khai thác tối đa năng lực vốn có của chiến kê mà thôi.

Chương trình huấn luyện và bài tập của tôi được giới hạn như sau:

1. Xoay tua từ nơi này sang nơi khác
Mục đích của bài tập này là khuyến khích sự vận động và hoạt bát ở chiến kê được biệt dưỡng. Xoay tua (rotation) hướng đến việc tăng cường trao đổi chất, hỗ trợ sự đàn hồi của cơ bắp và cũng nâng cao mức độ cảnh giác của chiến kê.

Xoay tua là di dời chiến kê từ dây cột, sang lồng dưỡng, qua lồng bay, về dây cột khác, một số lần trong ngày.

2. Xổ kéo và nhử kéo
Nhử kéo (kahig) được thực hiện bằng cách giữ đuôi hai con và để chúng mặt đối mặt trên mặt đất, hoàn toàn ngoài tầm cắn mổ. Trong khi cố lao vào nhau, các trống chòi đạp chân và móng lên mặt đất. Nhử kéo quan trọng ở chỗ, nó là bài tập âm lực (negative strength), tức cơ bắp được luyện trong lúc duỗi chứ không phải co. Nên nhớ khi chiến kê đá, cơ bắp của nó duỗi ra.

Xổ kéo (sampi) được thực hiện sau khi nhử kéo, bằng cách để hai con đá nhau trong khi vẫn giữ đuôi để hãm. Theo hiệu ứng kéo, bởi các trống bị nắm đuôi khi giao nạp, nên chúng sẽ bay lên thay vì bay ngang. Việc này sẽ phát triển cơ cánh và thúc đẩy bản năng của chúng nhằm đá cao hơn.


Tác giả Rey Bajenting (giữa) xem xổ gà tại khu vực dây cột. Những con đang bảo trì hoặc tiền biệt dưỡng cũng nên được xổ thường xuyên.

3. Xổ
Bài tập duy nhất gần giống với thi đấu thực sự là xổ. Nên xổ nhiều đợt ngắn. Xổ không chỉ cải thiện sự đàn hồi của khớp và cơ, mà còn nâng cao bản năng sát thủ và tăng cường phản xạ.

4. Xổ tay
Xổ tay (hand sparring) cho phép trống được huấn luyện đá vào hình nộm (dummy) hay gà mồi được giữ bởi tay biệt dưỡng hay nài. Mục đích nhằm cải thiện lực đá, sự nhanh nhẹn và độ bền mà vẫn tránh được chấn thương gây ra bởi đối tác nếu đó là cuộc xổ thực sự.

Tôi thực hiện bài xổ tay với sự cẩn trọng tối đa. Tôi không dùng hình nộm, bởi khi dùng, bạn sẽ thấy rằng các trống không đá hăng lắm. Việc sử dụng hình nộm có thể dẫn đến tật do dự ở con được huấn luyện.

Thậm chí khi dùng gà mồi, việc xổ tay cũng cần được thực hiện đúng cách, tốt nhất bởi một chuyên gia, bằng không thì lợi bất cập hại.

Một số bí quyết xổ tay:

*Luôn để chiến kê được huấn luyện đá với lực va chạm tối đa vào gà mồi.

*Luôn canh thời điểm va chạm khi chiến kê được huấn luyện bung chân hết cỡ, do đó cơ bắp ở vị trí duỗi tối đa.

*Khi nhử chiến kê được huấn luyện bằng gà mồi, đừng bao giờ chuyển động giật cục, hãy làm một cách nhịp nhàng.


Sới tập của RB Sugbo đủ rộng cho việc xổ sẹt và bài luyện cước thông thường, nhử kéo và xổ kéo. Nó nên được gắn đèn bởi nhiều hoạt động biệt dưỡng được thực hiện vào lúc bình minh, trước bữa sáng.

5. Bới
Có hai thể loại bới. Bới nặng, chẳng hạn như bới đất và tắm cát. Lồng tròn [bội] dùng vào mục đích này tốt hơn lồng vuông. Loại đầu không có góc nơi mà trống đang bới hoặc tắm cát bị kẹt và do đó phải ngừng công việc của mình.

Cũng có loại bới nhẹ hay bới nhanh. Bài tập được thực hiện trong lồng bới với chất liệu nhẹ.

Bới nặng vốn lâu hơn nhằm phát triển cơ bắp và đốt mỡ trong khi bới nhẹ hay bới nhanh chỉ kéo dài từ năm đến mười phút để thả lỏng cơ bắp sau khi tập luyện như nhử kéo, xổ, xổ tay hay bàn tập nặng để ngừa căng cơ.

6. Bàn tập
Với nhiều sư kê, bàn tập (table workout) bao gồm các bài tập nặng như hàng loạt lượt thảy (fly), bật (flip), lăn (roll) và chạy (run). Bàn tập của tôi chỉ giới hạn với vài lượt thảy vốn gần như là bài thể dục (aerobic). Thể dục giúp luyện tim và phổi bằng cách tăng cường hiệu quả của ô-xy. Bài thể dục bớt nặng nhọc hơn và được thực hiện trong thời gian lâu hơn.