Nguyên tắc lắp cựa (F. H. Gray)

Nguyên tắc lắp cựa
F. H. Gray – Trích “Game Fowl, Their Origin and Breeding” (1878)

Ôm hai bên mình gà, lắp cựa sắt vừa khít vào gốc cựa xương, hướng mũi cựa hơi chệch ra ngoài hay ra sau chân và cột chặt ở tư thế đó. Giữ chặt chân vừa cột cựa, đảo bên và cột chân bên kia với cùng cách thức, hướng mũi cựa tương tự. Gà lắp cựa theo cách này đâm thân và cổ tốt và thường đá gãy cánh hoặc chân địch thủ. Gà đá đầu và cổ đặc biệt cần chỉnh cựa gai hơn (closer); để thực hiện, nếu lắp cựa bên chân phải, chỉnh mũi cựa thẳng hàng với tâm điểm của vết lõm nhỏ trên gối phải. Mũi cựa bên chân trái phải thẳng hàng với mép ngoài gối trái.

Về chủ đề này, bác sĩ Cooper khuyên như sau: “Hãy giữ gà sao cho mặt trong cẳng chân thật thẳng, rồi dùng ngón cái và ngón trỏ nắm kéo ngón thới của gà; trong khi làm vậy bạn sẽ thấy sợi gân chân nhấp nhô ngay tại gối. Bạn sẽ lắp cựa bên phải thẳng hàng với mép ngoài của sợi gân ngay tại gối, và cựa bên trái thẳng hàng với mép trong của sợi gân ngay tại gối. Cẩn thận không chỉnh cựa trái quá gai vào trong bởi sẽ khiến gà tự đâm chính mình”.

Nên đột cựa khi đưa gà vào lồng để biệt dưỡng, và chừa lại một đoạn vừa đủ để tròng đế cựa sắt. Giấy mỏng gấp lớp và ẩm, hay da ngựa thật mềm có thể được sử dụng để đệm đế cựa sắt. Hai phương pháp trình bày ở trên được áp dụng một cách rộng rãi và không gặp rủi ro nào. Vâng, có lẽ cùng với việc thả gà, không gì mang nhiều cảm tính như lắp cựa; hầu như mỗi sư kê đề có phương pháp lắp cựa riêng, và không thể khẳng định phương pháp của mình hay hơn số còn lại.

Lưu ý về lắp cựa, thả gà

Không có nguyên tắc chung nào được áp dụng cho việc thả gà, ngoài một số lưu ý liên quan đến trình độ của nài và những gì họ cần lưu ý. Nài không bao giờ được phép phấn khích bởi lời nói hay hành động của nài địch, kẻ rõ ràng muốn bạn rối trí, mà phải hoàn toàn bình tĩnh và luôn để mắt tới gà nhà trong khi đếm. Khi thả, đừng để gà địch cắn mổ quá nhiều khiến gà nhà mất sức. Nếu cần thiết phải giữ cánh gà, hãy thực hiện một cách nhẹ nhàng và không dụng lực để đẩy cho đứng trên hai chân. Nếu một con đâm dính vào con kia, nài phải xuất hiện trước và xem xét để rút cựa ra. Ngay sau trận đấu, đánh giá mức độ tang của gà. Nài phải là người cực kỳ bình tĩnh, có khả năng phản ứng nhanh nhạy và am hiểu luật trường. Họ phải tận dụng mọi lợi thế trong phạm vi luật trường. Nài giỏi là người tháo vát. Vô số trận đấu giành thắng lợi nhờ việc thả gà hơn là lắp cựa hay trình độ của gà.

Liên quan đến lắp cựa, chúng ta ghi nhận rằng nhiều con đá gai (close hitter) trong khi số khác đá ngay (wide). Loại sau phải lắp cựa gai hơn, về điểm này hoàn toàn khác với cách lắp cựa gà đá gai, mà phải theo dõi hết sức cẩn trọng để tránh chúng tự đâm. Nài phải thật thân thuộc với gà trước khi lắp cựa. Người mới chơi sau khi lắp cựa phải thử gà, và bằng cách này sẽ học hỏi được cách thức lắp cựa đúng đắn.

Đừng bao giờ đá con gà bệnh hoặc chưa tới độ, bởi dẫu bạn có là tay lắp cựa giỏi đến đâu thì bạn vẫn khó mà thành công; trên thực tế, biệt dưỡng là tất cả, bởi nếu không gà sẽ không đạt phong độ, cơ bắp yếu ớt và lối đá không sắc sảo mà cực kỳ bạc nhược. Gà biệt dưỡng tốt nhất thường thắng trận, dẫu vẫn có lúc không may bị gà địch hạ thủ. Theo kinh nghiệm của chúng tôi thì việc biệt dưỡng và lối thả gà quan trọng hơn so với lắp cựa, bởi nếu biệt dưỡng kém thì gà không thể dùng cựa làm lợi thế.

Sới nên có đường kính 16 hay 18 feet (4.9 – 5.5 m) và có thể bao gồm 6 hay 8 cạnh, hay hình tròn. Vách sới nên cao từ 16 đến 24 inch (0.4-0.6 m) để ngăn các cú đâm khi gà đá gần vách sới. Vách nên làm bằng vật liệu rẻ tiền, tốt nhất sẫm màu, đệm bằng cỏ khô hay rơm làm thành lớp vách êm ái xung quanh. Trong tất cả các sới chuẩn, nền được trải thảm hay vật liệu phù hợp, tâm điểm được đánh dấu; hai dấu khác được vẽ ở hướng ngược nhau, cách tâm một foot.

 

Mô tả cựa

Để giúp đỡ cho những ai chưa quen với các loại cựa sắt (gaft) khác nhau, chúng tôi xin minh họa tất cả những loại cựa hiện đang được sử dụng. Với những cựu sư kê bài này chẳng có mấy thông tin nhưng với người mới chơi vốn chưa rành về chúng, những người cần phải có minh họa rõ ràng thì chúng tôi tin rằng bài viết này rất có ích.


Loại cựa chuẩn (regulation) công bằng và phù hợp nhất trong mọi tình huống, vốn gần như thẳng và tròn đều từ gốc đến mũi, với đế cựa tròn, khác biệt rất ít so với loại cựa Singleton vốn cũng rất phổ biến và được nhiều người ưa chuộng.


Loại cựa Singleton hiện được các tay lắp cựa sử dụng một cách phổ biến. Đế cựa nhẹ, ngắn và tròn, với gọng cựa gần như thẳng, xuất phát từ mặt dưới. Đây được coi là một trong những loại cựa công bằng nhất đang lưu hành, được tôi luyện kỹ (finished), rất cứng, khó gãy và có thể đặt mua với độ dài bất kỳ. [Singleton là nhà chế tạo cựa danh tiếng ở Dublin, Ai-Len]


Cựa Cincinnati khác với cựa Singleton ở nhiều điểm. Đế cựa nặng, dài và sâu, gọng cựa cong lên từ mặt dưới đế. Cựa này được tất cả các tay lắp cựa ưa chuộng và không nên bị cấm, giống như cựa Singleton vốn tròn đều từ gốc đến ngọn.


Cựa đê (Thimble) được sử dụng rộng rãi, và nghe nói đem lại nhiều lợi thế bởi đặc điểm không giống với bất kỳ loại cựa nào khác. Đế có dạng cái đê, không hở ở đầu cuối, điều đem lại sự khác biệt so với các loại cựa khác. Nghe nói rằng khi lắp đế, cựa vươn dài hơn khiến lực đá mạnh hơn.


Cựa toàn võng (Full Drop) là loại được các tay lắp cựa ưa chuộng vào thời kỳ phôi thai. Như tên gọi, mũi cựa đâm lên từ phần dưới thấp của đế, và võng xuống gần chạm bàn chân. Da thường được đệm ở dưới đế để hạ thấp gọng xuống hơn nữa.


Cựa bán võng (Half Drop) khác với cựa toàn võng ở chỗ gọng cựa đâm thẳng lên từ phía trước đế mà không dài và võng bằng. Cựa võng có thể đặt mua với độ dài bất kỳ. Tuy nhiên, luật trường cải tiến coi các loại cựa võng là không công bằng và do đó chỉ được sử dụng nếu hai bên đồng thuận.