Cambodian-Đen và Gold Sớm

Cambodian-Đen và Gold Sớm
Walt Maurus – http://www.bettysplendens.com/cambodian-black-and-early-gold.html



Nhiều năm trước đây, tôi cố gắng kết hợp màu thân cambodian với vây đen. Dẫu thú vị nhưng đó là một trong những bầy pha (crosses) khó khăn nhất mà tôi từng thực hiện. Một con cambodian cái được cản với một con đen đực. Kết quả là bầy con thể hiện mọi màu sắc thông thường, nhưng không con nào đen hay cambodian. Dĩ nhiên, đây là điều được mong đợi ở thế hệ đầu tiên, cả màu đen lẫn cambodian đều nhường chỗ cho các màu thông thường, vốn được ẩn trong nền tảng di truyền của mỗi con.

Thế hệ thứ hai từ bầy lai anh-em tạo ra kết quả gần đúng với mục tiêu tưởng tượng (kem-cam thảo “cream-licorice”). Khó khăn gia tăng với sự nhợt nhạt cố hữu và bất ổn định của màu đen ở các vây. Điều này không được cải thiện ở những thế hệ tiếp theo. Chỉ nhờ vẻ đẹp của một vài cá thể mới khiến cho việc lai tạo dòng cá là đáng để tiếp tục nỗ lực.

Hiện nay, một số nhà lai tạo thông báo việc sở hữu những cá thể vốn thể hiện sự kết hợp có cải thiện. Mức độ tương phản được cải thiện, và việc nâng cấp được thực hiện tinh tế hơn. Thậm chí từng có thông báo về loại cá cambodian black/white-butterfly [viền bướm]. Tôi thường đoán xem có bao nhiêu biến thể về màu sắc và hoa văn khả dĩ ở cá betta vào một thời điểm nhất định, nhưng việc lập ra một danh sách luôn tỏ ra lạc hậu (short-lived) xét theo nghĩa danh sách cuối cùng. Nhưng tôi thấy điều này rất vui – chẳng hề khó nhọc!

Các dòng đen, nâu và cambodian-đen luôn hứng chịu một khuyết tật (malady) vốn không hiện hữu ở những màu khác của cá betta. Cá cái kiểu hình đen, nâu và cambodian-đen dường như không thể đẻ trứng mạnh khỏe (viable)… Cả ổ trứng lớn được đẻ ra nhưng luôn bị hư (fungus). Vấn đề từng được gọi là “yếu tố độc hại” (lethal factor) ở cá đen và những dòng liên quan. Các nhà lai tạo từng thông báo về khuyết tật này từ nhiều vùng trong nước. Cá cái kiểu hình không phải đen, nâu và cambodian-đen nhưng mang gien đen (nghĩa là, chúng có thể chuyển giao màu sắc cho bầy con mặc dù bản thân chúng không thể hiện màu đó) được dùng để duy trì dòng cá. Làm theo cách này, gần 25% cá con có màu mong muốn. Điều lý giải tại sao những dòng cá này chẳng có mấy ngoài thị trường; chỉ vài người chấp nhận thách thức với tỷ lệ thành công thấp.

Sự phát triển của dòng gold là một đột phá của bầy pha cambodian-đen. Vài con ở thế hệ đầu tiên là cá xanh lục (iridescent green), và ánh gold được phát hiện trên vây ngực của một số con. Thế hệ thứ hai (anh-em) cho ra cả xanh lục lẫn cambodian mà khi lớn thể hiện lớp gold sáng bóng trên thân của chúng và lan vào các vây. Tuy nhiên, các vây chủ yếu vẫn màu đỏ. Vây ngực một số con là màu gold đơn sắc. Những thế hệ tiếp theo đã hạn chế màu đỏ và nâng cấp màu gold. Điểm thú vị bên lề đó là cá con, khi đạt từ hai tuần đến một tháng tuổi, trông rất giống những móng tay nhỏ màu đồng thau (brass).

(Trích “Bettas: A Complete Introduction” của Walt Maurus)