Bánh mỡ: nguồn năng lượng cho gia cầm vào mùa đông (Susan Burek)

Bánh mỡ: nguồn năng lượng cho gia cầm vào mùa đông
Susan Burek – www.backyardpoultrymag.com

Khi nói về dưỡng chất tạo ra một khẩu phần ăn lành mạnh cho gia cầm, bạn sẽ nghĩ đến gì? Tôi cá là hầu hết sẽ nghĩ đến protein trước tiên, vì đó là thành phần quá được chú trọng đối với thực phẩm của gia cầm, dẫu là sản phẩm thương mại hay tự pha chế. Hiển nhiên nó là dưỡng chất quan trọng đối với sự phát triển và sức khỏe của gia cầm. Protein cung cấp các amino acid, mà chúng không chỉ cần thiết cho các mô tế bào, mà còn để tạo trứng. Nhưng protein chỉ là một trong những thành phần của nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày, bao gồm cả năng lượng.

Bầy gà của chúng ta cũng cần vitamin và khoáng chất, và thành phần sau cùng không được nhấn mạnh nhiều khi nói về khẩu phần ăn – đó là carbohydrate và chất béo. Carbohydrate (đường) và chất béo tạo ra năng lượng. Tôi nghĩ chất béo dưới dạng nguồn năng lượng hầu như bị đánh giá thấp và bỏ sót, dẫu còn quan trọng hơn cả protein khi xét về khía cạnh này.


Bánh mỡ với rất nhiều thảo dược có ích. Dâu tây, đậu phộng, hạt và nho khô là những thứ mà bầy gà của bạn rất chuộng.

Chất béo tạo năng lượng

Như đã nói, protein cần thiết cho sự phát triển của cơ thể và tạo trứng. Nhưng năng lượng lại cần thiết cho các hoạt động thể chất và ổn định thân nhiệt. Nếu bạn muốn bổ sung thật nhiều năng lượng vào khẩu phần (điều rất cần thiết vào mùa đông lạnh lẽo), bạn sẽ muốn chuyển qua chất béo hơn là protein, và thậm chí cả carbohydrate. Đó là vì protein và carbohydrate chỉ tạo ra khoảng 4 calory năng lượng/mỗi gram trong khi chất béo tạo ra đến 9 calory/mỗi gram. Điều này khiến chất béo là dưỡng chất giàu năng lượng bởi chỉ một ít chất béo cũng tạo ra nhiều năng lượng hơn các dưỡng chất khác. Khi trời lạnh, gia cầm đốt rất nhiều năng lượng để giữ ấm, bởi vậy sẽ hợp lý khi cung cấp chất béo để chúng đốt.

Bắp là loại thực phẩm truyền thống, được dùng như là “nhiên liệu” cho mùa đông, nhưng nó lại giàu carbohydrate hơn là chất béo. Bắp nguyên hạt (un-ground) không phải lúc nào cũng được tiêu hóa hết, bởi vậy năng lượng tạo ra trên thực tế còn thấp hơn. Những loại hạt có dầu khác như là yến mạch, hướng dương, đậu phộng và cải dầu (rapeseed) có hàm lượng chất béo cao hơn nhiều so với carbohydrate, đặt biệt là đậu phộng mà tất cả đều là chất béo không no (unsaturated). Nhưng còn có một loại thức ăn cũng rất giàu chất béo, và còn được bổ sung thêm thuốc chữa bệnh và dưỡng chất từ thảo dược. Chúng tôi xin giới thiệu bánh mỡ thảo dược (herbal suet) điều chế tại gia.

Mỡ thường được bóc tách từ thịt bò, từ bạc nhạt xung quanh thận và do đó là chất béo no (saturated). Sau khi làm nóng chảy và lọc, nó được gọi là mỡ động vật (tallow). Có rất nhiều thắc mắc và thảo luận rằng đâu là loại chất béo lành mạnh, đặc biệt về chất béo no và không no.

Chất béo không no dễ tiêu hóa hơn nhiều so với chất béo no. Các báo cáo trước đây cho rằng chất béo no “không tốt”, nhưng các nghiên cứu mới nêu nghi vấn về điều này. Trong bài viết trước đây trên tạp chí Backyard Poultry, nhan tựa đề “Fueling our poultry’s energy for internal heat” (Nhiên liệu cho thân nhiệt của gia cầm) số tháng 10/11 năm 2010, tôi cũng lưu ý về việc sử dụng chất béo no. Nhưng khi đào sâu tìm hiểu để viết bài này, tôi thấy một số thông tin mới và đáng khích lệ hơn. Theo một vài nghiên cứu về việc cho gia cầm ăn chất béo no, không có cảnh báo nghiêm trọng nào được đưa ra, mà chỉ có vài lưu ý nhỏ. Và bạn nên nhớ, trong những nghiên cứu này, chất béo được cung cấp một cách bắt buộc, không phải là tùy chọn.

Chúng tôi cũng phát hiện một số điều thú vị; rằng protein được hấp thu tốt hơn khi chất béo được bổ sung vào khẩu phần ăn, và tận dụng thức ăn hiệu quả. Cũng vậy, nếu chất béo được ăn cùng với những thứ khác, nó có thể làm chậm quá trình vận chuyển, nhờ vậy các enzyme có thêm nhiều thời gian để tiêu hóa! Nghiên cứu cũng phát hiện thấy rằng nếu pha trộn chất béo no và không no theo một tỷ lệ thích hợp, nó có thể tăng cường hấp thu acid béo. Việc pha trộn hai thứ có thể gia tăng khả năng tiêu hóa chất béo no. Có thể bổ sung thêm giấm táo (apple cider vinegar) vào nước uống để hỗ trợ chất béo no. Dẫu mỡ tươi chứa từ 70-80% chất béo no, nó còn có palmitoleic acid có tính kháng khuẩn. Và nếu bạn trộn với những thảo dược và hạt khác, tỷ lệ chất béo no trong một miếng bánh mỡ còn giảm nữa.

Sau cùng, tôi học được một điều rằng “thức ăn càng tươi và nguyên chất thì càng bổ dưỡng”, đơn cử nguồn mỡ trong tự nhiên mà các loài chim, chẳng hạn như quạ và kên kên, có thể tiếp cận là thịt và xương của động vật chết. Tôi nghĩ rằng những giống hiếu động như gà sao sẽ phù hợp quanh năm với nguồn thực phẩm giàu năng lượng. Bằng việc cung cấp khẩu phần tùy chọn, tôi thấy đó là một bổ sung quan trọng, đặc biệt vào những tháng mùa đông.


Khung treo bánh mỡ là loại có bán sẵn ở các tiệm bán dụng cụ làm vườn. Susan chỉ đơn giản đóng đinh thay vì treo. Bạn có thể dễ dàng đổ bánh cho vừa với bất kỳ dạng khung nào.

Thảo dược cho bánh mỡ

Bánh mỡ không chỉ cung cấp năng lượng cho gia cầm vào mùa đông lạnh giá, mà còn chứa những thảo dược có ích cho nhu cầu của chúng. Không những thế, bạn còn có thể tạo ra những công thức hợp với khẩu vị của chúng. Có rất nhiều loại bánh mỡ trên thị trường. Chúng ta không ngại khi cho gia cầm ăn và chúng cũng vậy. Đa phần các bánh này đều có thành phần tương tự, chỉ khác về “gia vị” nhân tạo! Vậy tại sao bạn không tự làm lấy bánh mỡ, với thành phần do bạn tự chọn?

Nếu bạn quyết định bổ sung yến mạch, hướng dương và đậu phộng, tôi đề nghị xay chúng thật nhỏ trước khi bỏ vào bánh. Chúng sẽ giúp tiêu hóa tốt hơn. Tôi xin đề cử một vài loại thảo dược để bạn có ý tưởng, nhưng khả năng là vô tận, tùy thuộc vào mục đích của bạn khi sử dụng thảo dược. Lưu ý rằng tất cả thảo dược phải dùng dưới dạng khô.

Ớt đỏ (cayenne pepper): Ớt là chất kích thích giúp gia tăng tuần hoàn máu. Hiệu ứng này làm phát sinh “nhiệt” bên trong cơ thể. Nó dường như là thảo dược có ích khi lượng vận động giảm xuống trong thời tiết lạnh giá, giúp vượt qua sự trì trệ bằng cách kích thích các chức năng bên trong cơ thể.

Trái tầm xuân (rosehip): Trái tầm xuân (họ hàng với hoa hồng) là nguồn vitamin C, A, K và E, cùng với một số khoáng chất. Chúng cũng có tác dụng lọc máu, nhờ đó hỗ trợ vận chuyển dưỡng chất để giúp cơ thể mạnh khỏe và giữ ấm. Một loại trái cây có giá trị chống lão hóa và gia cầm thực sự thích mùi vị của chúng.

Tầm ma (nettle): Loại thảo dược cực kỳ bổ dưỡng này giàu vitamin, khoáng chất và protein, giúp tăng cường sức khỏe để vượt qua mùa đông khắc nghiệt. Cỏ linh lăng và bồ công anh khô cũng là những lựa chọn khác.

Rễ ngưu bàng (burdock root): Loại thức ăn tăng lực, ức chế chất độc trong cơ thể, rễ ngưu bàng còn có đặc tính kháng khuẩn và kháng viêm đối với mọi loại “côn trùng” vào những tháng mùa đông. Một loại rễ thảo dược khác nữa là rễ bồ công anh.


Mỡ tươi trông không được hấp dẫn lắm, nhưng bạn có thể dễ dàng chế biến thành loại bánh mỡ thảo dược mà gà sẽ rất thích!

Cách làm bánh mỡ

Luôn có mỡ ở bất kỳ hàng bán thịt nào, và giá khá rẻ. Thậm chí bác hàng thịt có thể tặng không cho bạn. Mỡ bò nuôi bằng cỏ tốt hơn mỡ bò nuôi bằng thức ăn khác. Có nhiều công thức làm bánh, nên ở đây tôi chỉ trình bày nguyên tắc cơ bản. Mỡ phải được đun liu riu để không bị cháy, khiến nó có mùi khét và mất tác dụng. Bạn có thể dùng chảo, để lửa nhỏ hay nồi hai đáy. Xắt thành từng miếng nhỏ trước khi đun sẽ làm mỡ mau tan chảy hơn. Tôi lọc mỡ bằng rây lưới mịn. Bạn cần lọc ít nhất một lần để loại bỏ da và thịt. Một số công thức yêu cầu lọc nhiều lần, nhưng tôi để tùy bạn quyết định.

Rồi bạn có thể trộn nó với nhiều thành phần xay nhuyễn khác trong khi hãy còn lỏng. Như mô tả trước đây, sẽ tốt cho tiêu hóa nếu bổ sung chất béo không no như dầu ô-liu hay bơ đậu phộng vào mỡ. Tỷ lệ gồm 1 phần chất béo không no với 3 phần chất béo no. Bạn cũng cần nó đủ lỏng để đổ khuôn. Khuôn có thể là bất kỳ vật chứa hay chảo sạch nào, mặc dù bề mặt không dính dễ xử lý hơn một khi bánh đông cứng. Bạn có thể cắt nhỏ bánh mỡ hay để dùng trực tiếp từ khuôn. Tôi trữ một số hộp plastic đựng mỡ thương mại bởi chúng vừa khớp với khung treo của tôi và dễ tách bánh mỡ ra.

Để không bị iu thối, thêm một muỗng trà bột vỏ cây du (slippery elm bark) vào một pound mỡ, và trữ ở nhiệt độ phòng trong hộp đậy kín. Bằng không, nên trữ lạnh nếu muốn giữ lâu.

Tôi lắp nhiều khung treo bánh ở nhiều vị trí khác nhau trong chuồng. Nếu giàu tưởng tượng và sáng tạo, bạn có thể tự làm khung treo thật to để tiết kiệm thời gian bổ sung bánh vào mùa đông. Bánh mỡ cũng có thể được treo trong túi lưới như là túi đựng khoai tây và cam.

Bánh mỡ mở ra cơ hội để bạn bổ sung dưỡng chất cần thiết vào khẩu phần ăn của gia cầm, đem lại sức khỏe để vượt qua cái lạnh khắc nghiệt của mùa đông. Bánh thảo dược rất thú vị và dễ làm. Chất béo cung cấp nhiều năng lượng cho bầy gia cầm, giúp chúng luôn ấm áp, mạnh khỏe và hoạt bát.