Sau hơn 70 năm, Mike Ratliff sắp sửa giải nghệ môn thể thao máu me của mình - Mark Graham Bậc Thầy Sư Kê Jesse Hyde (January 18, 2007) - http://www.houstonpress.com/news/master-cockfighter-6575526 “Kê Nhân?” người phụ nữ đằng sau quầy tính tiền hỏi. “Chỉ cần đi lên chừng nửa-dặm, như thể bạn quyết tâm ra khỏi phố. Quẹo trái, rồi quẹo phải. Bạn sẽ nhìn thấy gà”. Tôi đang ở Whistlestop General Store, tiệm duy nhất tại Blanket, một thị trấn ở Trung Tâm Texas với dân số 402 người. Dường như ai cũng biết đến kê nhân (chicken man). Và đúng thiệt, tôi tìm thấy ngôi nhà ở ngay nơi bà chỉ, náu mình sau cánh đồng um tùm nơi một đàn dê trắng đang gặm cỏ. Tôi bước rảo ra sau và gõ cửa. Mike Ratliff gọi tôi vào. Ông đang ở phòng khách, ngồi trên chiếc ghế bành của mình, chân đặt lên bệ gác. Tay ông khoanh lại trên cái bụng phệ của mình, và đôi giày tennis nâu chất phác của ông dính đầy phân gà. Ông mời tôi ngồi và hỏi vợ, người mà ông gọi là Bé Cưng (Baby), xem bà có thể mang cho chúng tôi một ít root beer [nước rễ cây tổng hợp, trong đó có cả xá xị]. Ông có hai vết sẹo nhỏ nham nhở trên mỗi bên mắt, một cái từ con ngựa vốn đá vào đầu ông khi ông được mười tám tháng tuổi, cái kia là vết rìu mà cậu em nhỏ của ông vô tìm chém phải hồi ông năm tuổi. Nhìn kỹ, tôi để ý thấy ông có phần giống như một con gà -- mũi quặp như cái mỏ, móng tay dài như vuốt, tóc trắng xoăn tít bên dưới nón như lông vũ. Ở góc phòng bên kia là Jarrel Hurst, một trợ lý của Ratliff. Ông có lẽ gần 70 tuổi, nhưng dựa trên vóc người (thấp đậm) và cử chỉ (chăm chú) của mình, ông có lẽ có thể đá đít tôi nếu tôi từng đụng ông. Ông khoanh tay ngang ngực, hoài nghi sự quan tâm của tôi về bạn mình. Ratliff có lẽ là sư kê còn sống vĩ đại nhất. Vào 1968, ông mở học viện chọi gà duy nhất tại Mỹ. Qua nhiều năm trời, ông dạy khoảng 8,000 học viên, một số từ những nơi xa xôi như Philippines. Rồi vào tháng Mười Một, ở tuổi 83, Ratliff tuyên bố ông đã dạy lớp cuối cùng của mình. Hội Nhân Đạo (Humane Society) vui mừng. Họ gọi đó là sự kết thúc của một kỷ nguyên. “Chẳng còn lại mấy người trong chúng tôi”, Ratliff nói về các sư kê mà ông lớn lên cùng. “Họ đều đã ra đi. Chết. Người ta đang cố biến số còn lại trong chúng tôi thành tội phạm”. Môn thể thao đang phải chịu cuộc tấn công ác liệt, Ratliff buồn bã nói. Hội Nhân Đạo sẽ không dừng lại cho đến khi nó bị quét sạch khỏi nước Mỹ [2008]. Thị trưởng Bill Richardson của New Mexico, một người bạn của các sư kê, hiện đang làm mọi cách ông có thể để loại nó khỏi vòng pháp luật tại bang nhà, một trong hai bang duy nhất nơi mà nó vẫn còn hợp pháp. Có thời bạn có thể chọi gà ở khắp nơi, Ratliff nói. Ông đá ở Arizona, Oklahoma và hầu hết các bang miền Nam. Đá chúng ở cả Texas nữa, trước khi việc đó trở thành trọng tội. Ông trỏ vào một dãy cúp dài, chiếm toàn bộ bức tường. “Tôi đã đoạt 97 cúp”, Ratliff nói, “tôi chỉ cần ba chiếc nữa để đạt 100. Một trong các học trò của tôi sẽ kiếm chúng cho tôi”. Hurst mỉm cười với ông bạn già của mình. Khi họ bắt đầu xoáy vào cái bang đáng thương của nước Mỹ, nhất là lập trường của nó về chọi gà, tôi nhìn ra xung quanh. Nó giống điện thờ hơn là phòng khách. Bên trên một tấm màn cực khủng: một bức tranh sơn dầu về hai trống đang chọi nhau. Bên trên TV: tượng vàng gà trống. Bên cạnh TV, được gắn lên tường: một nắp toilet với một con gà trống được vẽ lên đó. Từng món đồ nghệ thuật, từng tấm khăn trải, từng món trang trí vặt trên mỗi kệ đều là sự cống hiến cho trò chọi gà. Ở một góc phòng tôi để ý thấy một bộ sưu tập nghệ thuật Bản Địa Mỹ. Một nhượng địa nhỏ, tôi đoán, dành cho vợ Ratliff. “Người ta chẳng có chút cảm nhận chung nào”, Ratliff nói, nhấp một ngụm root beer của mình. “Thứ này là một ngành công nghiệp, trò chọi gà này là, và đó là một lối sống. Bạn có thấy Hội Nhân Đạo dốt nát quá thể, họ chẳng biết gì về cảm nhận chung. Thứ này được lưu truyền từ thuở khai thiên lập địa. Cả 5,000 năm trước Thiên Chúa”. “Mọi người nghĩ những chiến kê này, rằng chúng tôi bắt chúng đá”, Hurst cau mày nói. “Chúng bẩm sinh đã như vậy”, Ratliff nói. “Điều đó được di truyền từ tổ tiên của chúng như chúng ta được di truyền từ tổ tiên của mình”. Hurst hỏi tôi loại đề tài nào mà tôi thích viết về. Họ từng đọc về cả tấn đồng tình với cái Hội Nhân Đạo chết tiệt đó. Theo cách mà Ratliff thấy, các tay thành thị cứ làm mọi thứ rối cả lên. Họ rùng mình với ý nghĩ về một con ngựa đua bị gãy một chân, hay thậm chí một con sóc chết tiệt bị rơi từ trên cây xuống. Họ có biết làm thế nào mà bò thịt bị giết? Một cú đập vào đầu. Gà bị treo bằng chân sau của chúng và chặt đầu. Chẳng nhân đạo gì sất. Tôi giải thích rằng tôi nghe thấy rất nhiều điều xấu xa về chọi gà, và rằng tôi đến để nghe từ phía bên kia. Hurst gục gặc đầu, không hẳn bị thuyết phục. “Chúng tôi chẳng có gì phải giấu giếm”, Ratliff nói, nhún vai, như một lời biện hộ cho bạn già của mình. Ông thảy một viên kẹo the vào miệng. Ông có nhiều điều để nói. Các lều gà trên bãi thả của Mike Ratliff – Mark Graham Mike Ratliff lần đầu phát hiện về chọi gà ở Cross Cut, Texas, khi ông được năm tuổi. “Mẹ đưa tôi một ổ trứng gà chọi, và tôi học đếm bằng cách đếm trứng gà. Một sáng nọ, tôi đi ra ngoài và chúng nở. Chúng chất thành một đống nhỏ, và đầu chúng đầy máu. Chúng đã mổ lẫn nhau, đá lộn, bạn biết không? Và tôi bị chúng làm cho mê mẩn. Tôi muốn biết thứ gì khiến chúng đá lộn”. Vào độ tuổi lên mười, ông và em của mình, những người vừa rời cuộc săn gấu mèo (raccoon) bằng ngựa ở bờ bụi Texas, cưỡi thẳng đến trường đua Model T bên cạnh một con suối. Bên trong trường đua, một nhóm đàn ông túm tụm xung quanh một cặp gà đang đá nhau. Đó là độ gà đầu tiên mà Ratliff chứng kiến, và ông bị nghiện luôn. Không lâu sau, ông được tặng con gà chọi đầu tiên bởi một người có tên G.C. Byrd. Con gà thắng trận đầu cho ông, trước một con nặng hơn cả pound [~450g, quá nhiều, thường chỉ được chênh không quá 50g], vốn là sự thành công quá thể. Ratliff rất tự hào, ông nói ông đặt tên con gà theo tên người tặng nó cho ông và giữ con gà cho đến khi nó chết. Ông không bao giờ đặt tên cho con gà nào khác. Ratliff luôn hỏi han các sư kê khác về bí quyết của họ, nhưng họ chẳng bao giờ chia sẻ chúng. Chẳng lâu sau, ông tìm ra một lão chịu làm. “Con trai”, lão nói, choàng tay mình qua vai Ratliff, “vào ngày đá, cho nó toàn bộ bắp vàng mà nó có thể ăn. Nó sẽ ăn hết mức có thể. Cũng cho nó toàn bộ nước mà nó có thể uống”. Ratliff rất phấn khích. Ông nghĩ mình chẳng bao giờ thua trận nào nữa. Nhưng ông đã sai. Lão già đã nói dối ông. Việc nạp đầy bắp và nước vào gà không làm nó khỏe lên -- việc đó khiến nó yếu đi. Nó chẳng thể ngóc đầu lên để đá. Khi Ratliff nhận ra mình bị lừa, ông quyết định tự mình tìm ra điều gì khiến một chiến kê vượt trội so với con khác. Sau nhiều trận, ông mổ gà thua để xác định xem chúng đã ăn gì mà bị yếu. Ông học hỏi cách nhận biết những chiến kê tốt nhất ở trại của mình. Ông tìm kiếm những trống với xu hướng tự nhiên bay trên địch thủ và đâm chúng bằng cựa của mình, thứ giống như-móng vuốt vốn mọc một cách tự nhiên ở bên chân của trống. Các trống vốn đâm địch thủ của mình trên mu lưng, nơi có những cơ quan trọng yếu, được tuyển chọn cho các giải chọi gà chính thức, gọi là derby. Ratliff thắng giải derby đầu tiên vào 1951 ở Carlsbad, New Mexico. Vào 1968, ông thắng nhiều giải derby hơn bất kỳ ai còn sống. Vì vậy, ông mở trường để chia sẻ các bí quyết của mình. Đó chưa phải là một học viện chọi gà, Ratliff nói. Đó là trường để dạy các sư kê mới vào nghề cách chăm sóc gà của mình, cách biệt dưỡng chúng và cách để giúp chúng phục hồi nếu chúng sống sót qua trận đấu. Khóa học kéo dài hai tuần. Hướng dẫn chi tiết đến mức dạy cách phù hợp để bắt một con gà (một tay bợ chân, tay kia bợ ngực để tránh làm chúng đau). Ông thậm chí còn dạy một kỹ thuật cho gà vốn hung dữ với chủ của mình. Cho chúng ăn bằng tay của bạn, ông nói. Trước hết, chúng mổ bạn, nhưng sau một lúc chúng sẽ mổ thức ăn, là táo, hạt hay kê, và bạn sẽ giành được sự tin tưởng của chúng. Gà chọi phủ bóng lên mọi khía cạnh trong cuộc đời Ratliff. Ông làm đủ nghề -- từ xẻ thịt cho đến vận hành máy bơm ngành dầu-khí (oil-field pumper) -- vốn cho ông thời gian để nuôi và chăm sóc gà của mình. Ông nuôi dưỡng cậu con trai cả Mike Jr., thành một sư kê. Cuối cùng, vợ ông chịu hết nổi. Vào 1974, sau 30 năm hôn nhân với ba người con, bà nói mình muốn li dị. Bà nói, hoặc là tôi hoặc là mấy con gà. “Vâng, cưng ơi”, Ratliff nói ông bảo với bà, “đừng để vạt áo vướng vào cửa trên đường ra”. Ratliff vẫn lặn lội, đưa trường của mình lên đường. Ông đi khắp miền Nam. Một lần, ở Georgia, ông gặp hai đại diện của Hội Nhân Đạo những người phản đối tập quán giết kên kên và diều hâu (hawk) vốn săn bắt gà chọi của mình. Mỗi khi Ratliff giết một con diều hâu hay cáo, ông bèn treo xác nó lên hàng rào quanh lãnh địa nơi ông đang mở trường của mình. Có một mức phạt ở Georgia về tội giết diều hâu, người đó bảo ông. Ratliff chẳng buồn quan tâm. “Chúng tôi chỉ giết ba cái đồ chết tiệt vốn ăn thịt gà mình”, ông nói ông bảo với tay đó. “Nhân tiện, tôi sẽ treo mông của anh lên cái hàng rào bằng-lưới cũng nhanh như một trong những con diều và sói đồng cỏ (coyotes) chết tiệt đó, và tôi nói thật lòng. Các anh chỉ là đám chết tiệt vốn chẳng phải người Mỹ”. Hội Nhân Đạo luôn là cái gai trong mắt Ratliff. Ngay khi ông vừa hoàn tất việc dựng trường gà (cockfighting pit) hiện tọa lạc ở Jal, New Mexico, một phụ nữ thuộc tổ chức yêu cầu một thẩm phán [ra lệnh] cấm nó. Ratliff phải đi đến tận Santa Fe để kháng cáo trường hợp của mình. “Luật sư của chúng tôi nói với thẩm phán, ‘tôi biết ông yêu cá’. Thẩm phán gật đầu. Vì vậy luật sư của chúng tôi hỏi ông, ‘Cái nào hại hơn, để hai con gà đá nhau theo cách mà chúng thích hay gắn một con cá tuế (minnow) lên lưỡi câu?’ Vị thẩm phán nghĩ ngợi trong khoảng mười giây. Ông nói ‘Tôi móc cá tuế lên lưỡi câu’. Rồi ông gõ búa và nói ‘tòa bác đơn’ (case dismissed)”. Nhưng sự việc thay đổi theo năm tháng. Vào 1975, chọi gà là một trọng tội chỉ ở vài bang. Vào 2005, nó là trọng tội ở 33 bang. “Có quá nhiều người chẳng biết gì về chọi gà”, Ratliff nói, nhìn tôi một cách nghiêm túc. Có một thời khi người ta hiểu nó, ông nói. Bây giờ người ta có chó và mèo thay vì con nít. “Thật chẳng ra làm sao”. Một hình cũ của Mike Ratliff - Mike Ratliff Với Hội Nhân Đạo Mỹ, việc bài trừ trò chọi gà đã là ưu tiên hàng đầu kể từ 1998, khi những nhóm công dân ở Missouri và Arizona thông qua các vòng đề xướng bỏ phiếu (ballot initiatives) nhằm biến nó thành bất hợp pháp ở các bang của họ. “Đây là một vấn đề trắng-đen-rõ-ràng, chúng ta thậm chí không cần phải nói về nó nữa”, John Goodwin, phó ban về các vấn đề chọi động vật tại Hội Nhân Đạo, trụ sở tại Washington, D.C, nói. “Đây là những hình thức tàn ác quá thể mà cộng đồng đơn giản phát sinh”. Rõ ràng chọi gà là một môn thể thao tàn bạo, và rằng các chiến kê phải chịu đựng một cái chết đau đớn. Theo tờ rơi của Hội Nhân Đạo, các trống thường bị đầu độc bằng stimulant [chất kích thích thần kinh] và steroid [chất kích thích thể chất] để khiến chúng hung dữ một cách phi tự nhiên. Các lưỡi cựa thép sắc-như-dao cạo được gắn vào chân của chúng để tạo ra các vết đâm sâu. Chân bị gãy. Mắt bị lòi ra. Gà sắp chết bị buộc tiếp tục đá. “Thực tế là, người ta đã lai tạo gà chọi để trở nên hung dữ một cách nhân tạo và thể hiện một mức độ gan lỳ cao hơn nhiều so với tổ tiên tự nhiên của chúng”, Goodwin nói. Ngoài sự tàn ác, có những nguyên nhân khác để cấm cản bộ môn, Goodwin nói. Cờ bạc bất hợp pháp là điều bình thường ở mỗi cuộc chọi gà, ông nói, và việc mua bán ma túy là tràn lan. Trên tất cả, các cuộc chọi có thể góp phần gia tăng bạo lực. Vào năm ngoái, có hai vụ nổ súng nghiêm trọng tại các cuộc chọi gà ở Texas, một vào tháng Năm ở Starr County làm hai người chết, và cái kia vào tháng Chín ở Fort Bend County, gần Houston, làm một người chết và người khác phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch. Ở nhiều bang, bao gồm Hawaii và South Carolina, các nhân viên cảnh sát và chính quyền từng bị bắt vì tội bảo kê (running interference) cho các trường gà bất hợp pháp. “Đây là những người mà ở hầu hết nơi trong nước, hoạt động của họ là bất hợp pháp”, Goodwin nói. “Vì vậy bạn tập hợp tội phạm, máu me và độc ác, cá cược lớn (high-stakes), bạn cộng thêm vũ khí mà mọi người mang để bảo vệ tiền mà mình mang theo để đánh bạc, và đôi khi bạn kết thúc với những hậu quả thật sự tệ hại”. Vào 11 tháng Sáu, 2005, với các trực thăng cảnh sát vần vũ trên đầu, hàng tá cảnh sát liên bang đột kích vào nơi có lẽ là trường gà bất hợp pháp lớn nhất Mỹ. Được gọi là Del Rio, trường gà Đông Tennessee được báo cáo thuộc sở hữu của Don Poteat, cựu chủ tịch của United Gamefowl Breeders Association, tổ chức chọi gà lớn nhất ở Mỹ. Khi các nhân viên công vụ ập đến, giải luân lưu (tournament) đang diễn ra. Những người cố gắng bỏ chạy bị chặn bởi các trực thăng cảnh sát và các xe quân sự (squad cars) bao vây khu vực. Nghe nói, 144 người tham gia bị bắt giữ hôm đó. Ba trăm con gà bị thu giữ cùng với $40,000 tiền mặt, dường như là tiền trong sổ (pot) mà các đội đang đá gà mình để đoạt. Trong một thông báo đăng tải nhiều ngày sau, Hội Nhân Đạo gọi cuộc bố ráp “là cú sau cùng trong một chuỗi đòn đánh quan trọng vào thế giới chọi động vật bất hợp pháp”. Trên các bảng tin nhắn Internet được sử dụng bởi các sư kê, cuộc bố ráp được đặt biệt danh là Thứ Bảy Đen Tối. “Tôi không biết việc này sẽ đi đến đâu, nhưng nó có vẻ không ổn”, một người đăng trên site gamerooster.com. “Chúng ta đang trong một cuộc chiến”, người khác tuyên bố. Mặc dù luật pháp ngăn cấm, chọi gà nở rộ trên toàn nước Mỹ, đặc biệt ở miền Nam. Theo một booklet của United Gamefowl Breeders Association, có 4,848 nhà lai tạo gà chọi ở Texas vào 2002, vốn nhiều hơn bất cứ nơi đâu ngoại trừ Alabama và Indiana, Goodwin nói. Chọi gà từng bất hợp pháp ở Texas kể từ 1907 và hiện là một trọng tội (felony). Nhưng có những kẽ hở (loopholes). Ở Texas và những bang miền Nam khác nơi mà chọi gà là bất hợp pháp, việc sở hữu gà chọi hay xem một cuộc chọi gà là không bất hợp pháp. Ở Alabama, nơi được phép sở hữu gà chọi lẫn xem chọi gà, việc tham gia chọi gà chỉ là tội nhẹ (misdemeanor) và bị phạt $50. Cách duy nhất để chấm dứt chọi gà, Goodwin nói, là biến nó thành trọng tội ở tất cả 50 bang. “Nếu bạn có thể ăn từ $10,000 đến $15,000, bạn sẽ chấp nhận rủi ro với $200 tiền phạt”, ông nói. Ở các bang mà việc tham gia chọi gà là một trọng tội, hầu hết các sư kê đem gà của mình sang các bang lân cận nơi việc đó là hợp pháp. Đưa vào H.R. 137, một dự luật liên bang vốn được giới thiệu hai tuần trước bởi Nghị Sĩ Elton Gallegly ở California. Dự luật sẽ khiến cho việc vận chuyển gà chọi xuyên bang, hiện là một tội nhẹ liên bang, thành một trọng tội liên bang, nghĩa là hàng trăm sư kê ở Texas, những người vốn đi đến New Mexico và Louisiana để đá gà của mình sẽ chịu nhiều rủi ro nếu làm vậy. Sẽ chẳng mấy lâu trước khi chọi gà cũng bất hợp pháp ở New Mexico nữa, Goodwin nói. Và rồi, tổ chức sẽ dồn toàn bộ sự quan tâm vào nơi cuối cùng mà môn thể thao máu me vẫn được phép tồn tại: bang Louisiana hẻo lánh [bang này cấm chọi gà vào năm sau, 2008] “Chúng tôi không muốn đếm gà trước khi chúng nở (count our chickens before they hatch)”, Goodwin nói, “nhưng tôi nghĩ sẽ an toàn khi nói rằng trò chọi gà đang đứng trên cái chân cuối cùng của nó”. Mike Ratliff cùng các con trên trang bìa của một tạp chí gà chọi - Mike Ratliff “Nào”, Ratlif nói. “Tôi có vài thứ cho anh xem ngoài này. Anh không tin nổi đâu. Nó sẽ khắc sâu vào tâm trí anh và anh sẽ hiểu điều mà chúng tôi đang nói về”. Ông hào hứng bước ra, với tôi và Hurst theo sau. Cưỡi trên chiếc scooter mà ông thường dạo quanh trại, ông lái ra chỗ một hàng lồng nơi ông từng giữ các trống đang trong kỳ huấn luyện. Ông chỉ vào một tấm bảng kim loại vốn ngăn cách hai lồng. Có một lỗ nham nhở ở chính giữa. Một ngày nọ, ông nói, ông ra đây để thấy một trống đã mổ lủng tấm kim loại để nhao sang con bên kia. Vào lúc ông phát hiện ra chúng, một trống đã chết và con kia mất một mắt. “Thấy chưa, chúng tôi không khiến chúng đá”, ông nói. “Thượng Đế đã sắp đặt chúng trên thế giới này như vậy”. Ông lái ra đồng và dừng trước một trong những trống. “Trống này sẽ được 16 tuổi vào mùa xuân năm sau”, ông nói, chỉ vào con gà. “Bây giờ nó sẽ đá bạn bởi vì nó đang khốn khổ. Khi già đi, chúng không muốn bị bắt lên”. Ông bước xuống từ chiếc scooter và vươn tay bắt con gà. “Lại đây anh bạn. Tao biết mày nhận ra tao”. Con gà mổ ông, bật cả máu, nhưng Ratliff không e ngại. Thay vào đó, ông bồng con gà và bắt đầu vỗ đầu nó. Chẳng bao lâu, nó dịu lại như con mèo trong tay ông. “Tôi bắt nó lên chỉ theo thói quen một lần mỗi tuần hay mỗi tháng bởi nó từng là một cục cưng. Nó sẽ chết trên sân của tôi. Tôi đá nó một lần 15 năm trước”. Ông nhìn xuống con gà, vốn nhắm tịt mắt lại. “Nó thích được cưng nựng. Giống như một phụ nữ, nó thích được vuốt ve”. Ratliff đã bỏ học viện, nhưng di sản của ông vẫn sống mãi. Ông có một video hướng dẫn vốn bán với giá $500. Ông đề nghị tôi tham dự một cuộc chọi gà vào lúc nào đó, có lẽ tại Bayou Club ở Louisiana, nơi mà người ta đá trong sới với vách kiếng. Hoặc tôi có thể thử Legion Club ở Jal, một trường mà ông xây dựng rất nhiều năm trước đây. Lúc nào cũng có các cuộc đá bờ bụi bất hợp pháp ở đây tại Texas, và ông nghe nói về chúng, nhưng tôi sẽ không bao giờ tham gia. “Nếu anh đi xem một cuộc chọi gà, nó sẽ không giống với bất cứ điều gì mà anh từng chứng kiến”, ông nói. “Ai mà biết được -- thậm chí anh có thể thích nó”. Một chiến kê cố gắng tấn công trống mồi Mike Ratliff đang giữ - Mark Graham Legion Club of Jal trú ngụ trong một tòa nhà lớn màu trắng, không xa Highway [Cao Tốc] 128, một con đường đơn độc chạy về đông nam New Mexico, vừa nhú qua biên giới Texas. Từ đường cao tốc, vốn vắt qua một cách ngon lành (mesquite and sage), tòa nhà trông giống như là một lò giết mổ. Đấy là một trong những địa điểm cuối cùng ở Mỹ nơi mà chọi gà vẫn còn hợp pháp. Vào buổi sáng tháng Giêng mát mẻ này, một trăm người đàn ông tụ tập bên trong, nói về dòng dõi (bloodlines) và thức ăn gà. Họ là các nhân công dầu khí từ Midland và các tay buôn bán chợ trời (flea market) từ đường trên [Highway 18] ở Hobbs. Họ mặc đồ bảo hộ (coveralls) và quần rằn ri (camo), giày mũi-thép và bốt cao bồi da-cá sấu. Tán chuyện trên tiếng gà gáy om sòm, họ tựa vào thành cao-tới-eo của các sới phụ (drag pits), nơi các trận đấu sẽ kết thúc và gà sau cùng gục đầu của chúng xuống đất và chết. Tại cửa thép lớn, nơi người qua lại được cảnh báo tránh xa, một gã Mexican nhỏ thó ngồi lom khom trên một động cơ (whirring machine), mài sắc các cựa dao vốn sẽ được gắn lên chân của các trống. Khói thuốc nồng nặc khắp nơi. Một gã với cặp mắt ướt át, gắng lách về phía tôi và móc ra hai tấm ảnh đen trắng từ túi mình. “Đây là từ khi sới này mới xây dựng”, hắn bảo tôi. Như nhiều người ở đây, hắn nói Ratliff dạy hắn các bí quyết chọi gà. “Nói thật với anh, tôi mong mình không phải nói gì về việc giải nghệ”, một người trong bộ đồ bảo hộ nói. “Hội Nhân Đạo có một ngày vui (field day) với điều đó”. Một tay nhỏ thó tên Eliseo Lopez gật đầu. “Hội Nhân Đạo, họ đang cố tiêu diệt chúng ta”. “Họ là đồ dối trá”, người khác nói. “Họ là đồ … (communists)” [tự kiểm duyệt ]. “Họ là quân khủng bố”. “Tổ tiên bạn chọi gà”, Lopez bảo tôi, trỏ ngón tay chuối mắn của mình vào ngực tôi. “George Washington là một sư kê. Abraham Lincoln là một trọng tài. Đó là một phần thuộc di sản của bạn”. “Bạn sắp sửa có cuộc cách mạng lớn nhất mà nước Mỹ chưa từng thấy bởi mọi người đều mệt mỏi với việc tự do của mình bị tước đoạt”, người khác nói. “Trước khi bạn biết đến nó, việc săn bắn sẽ là bất hợp pháp”. Đến gần 2 giờ chiều, các trận đấu sắp sửa bắt đầu. Nhưng trước hết, chủ tịch của New Mexico Game Fowl Breeders Association, Ronnie Barron, có vài điều để nói. Ông bước vài bậc lên một cái bục nhỏ và cầm lấy microphone. Chỉ đứng vài bước trước đám đông, ông trình bày hoàn cảnh của họ. Năm ngoái là một năm tồi tệ của tổ chức, ông nói. Luật pháp New Mexico gần như cấm chọi gà. Thống đốc Bill Richardson, người từng là bạn của các sư kê, giờ chống lại chúng ta, Anderson nói. “Đồ chó đẻ”, gã nhỏ thó nói qua hàm răng nghiến chặt. “Tôi thậm chí còn không coi hắn là dân Hispanic”. Nhưng chúng ta không chấp nhận thua cuộc, Barron nói. Hãy gọi người đại diện của các bạn [luật sư], viết một bức thư cho Richardson, nhưng quan trọng hơn cả, hãy để tiếng nói của các bạn được lắng nghe trên Nghị trường (Senate floor) nếu đi đến một cuộc bỏ phiếu. “Đây là lối sống của các bạn”, ông nói. Khi kết thúc, ông trao microphone cho một tay Hispanic, người nói những lời tương tự bằng tiếng Tây Ban Nha. Tiếng ông réo rắt như một nhà thuyết pháp hợp-trại (tent-revival preacher), đám đông bùng ra vỗ tay và la hét khi ông kết thúc. Trong vài phút, có thảo luận liên quan về tương lai của bộ môn và cái Hội Nhân Đạo “chết tiệt” đó. Và rồi cuộc thảo luận trở về công việc chính trong ngày, bởi vì, chủ tịch Legion Club of Jal sắp gọi trận đầu tiên. Trong những sảnh hẹp nơi các trống được giữ, có một cảm giác căng thẳng sờ thấy được. Các chiến kê có thể cảm nhận được nó, nhưng chúng không biết điều gì đang chờ đợi mình. Qua loa phóng thanh, mã số của hai đội thi (competitors) đầu tiên được xướng lên. Đó là một giáo viên Texas đấu với một người đàn ông cạo trọc đầu. Những người vốn chưa di chuyển vào khu vực chính vội vã, hy vọng tìm ra chỗ ngồi với tầm nhìn thoải mái. “Bạn đã sẵn sàng xem cuộc chọi gà đầu tiên của mình chưa?” một người tên Hector hỏi. Anh giảng giải về nghệ thuật chọi gà tinh tế khi các mã số được xướng lên. Anh 22 tuổi, từ Roswell, New Mexico. Anh là một tân binh nhưng học hỏi nhanh. Phấn khởi và tươi cười, anh đội một cái nón hiệu Yankees và đeo một thánh giá vàng. Có lẽ anh là tương lai của bộ môn. Anh dẫn tôi xuyên qua đám đông và chúng tôi tìm thấy một chỗ đứng gần sới, một lồng sắt bên dưới bốn bóng đèn huỳnh quang. Một cánh cửa rỉ sét được mở cho các nài, những người mang theo gà của mình trong khủy tay gập lại, nựng chúng một cách căng thẳng. Người giáo viên hôn lên đầu gà mình. Anh gỡ bao khỏi lưỡi dao cong, dài-một inch trên chân nó. “Cho cắn mổ”, trọng tài nói. Chúng là những con gà xinh đẹp. Một con màu đỏ cam; con kia có đầu trắng, thân đỏ và lông đuôi xám. Chúng được cho đâu mỏ (beak to beak). Các nài của chúng kiễng tới và lui trên gót chân, để các trống mổ lẫn nhau. Lông quanh đầu của các trống gọi là bờm (hackles), phùng ra như một cái quạt. Trọng tài kẻ hai vạch phấn cách nhau khoảng 8 feet trên nền đất. Vị giáo viên đứng sau một vạch với gà mình, và địch thủ của anh đứng sau vạch bên kia. Trọng tài ra hiệu, gà được đặt xuống đất, rồi chúng được thả ra. Chọi gà từng được so sánh với boxing (đấm bốc), nhưng tôi có thể thấy chẳng mấy tương đồng. Khác với boxing, không có chuyện hù dọa (stalking) địch thủ, không có các cú chọc thử (tentative jabs) để thăm dò phản xạ và phản ứng. Thay vào đó, các trống đá lẫn nhau không do dự. Chúng xấu xa, tàn nhẫn và duy chí (singular) về mục đích. Chỉ có một boxer mà tôi từng thấy, người vốn tấn công địch thủ theo cách thức mà một trống tấn công địch thủ của nó, và đó là Mike Tyson trong thời đỉnh cao của mình. Anh chiến đấu bằng sự cuồng nộ trong mắt mình, mỗi cú đấm đều nhằm gây đo ván (knockout). Các trống chiến đấu cùng cách thức. Đó là sự hòa trộn của màu sắc, đập cánh, cào cấu và bất ngờ một trống té lăn ra, hoặc chạy khập khiễng trong hoảng hốt, cánh và chân của nó bị gãy. Thật khó để dõi theo diễn biến, để thấy cựa dao gây ra vết thương, và thông thường có một chút máu. Trong các trận đấu như thế này, khi cựa dao ngắn được sử dụng, nó thường kết thúc trong vòng vài phút. Một trống sẽ đá một cú chí tử, và trống kia sẽ té bật ngửa. Trống bị tang sẽ cố đá tiếp và đôi khi nó sẽ bỏ chạy. Thông thường, trống bị tang trước là con thua trận. Một trong hai con bước lòng vòng tập tễnh. Con kia dí nó, lao vào bằng cái mỏ của mình. Gà vỗ cánh của mình, chúng quăng quật trong bụi đất, móng vuốt chúng vướng vào nhau và trọng tài hô để các nài bắt chúng lên. Một người hút máu khỏi mỏ gà, để giúp nó khỏi chết đuối trong máu của chính mình. Người khác thổi vào vết thương vốn xuất hiện bên dưới một cánh. “Anh ta đang làm gì vậy?” Tôi hỏi Hector. “Gà anh ta sắp sửa bị sốc”. Một trong hai con gà, con dường như cận kề cái chết hơn, được nài mình vỗ đi vỗ lại bên dưới mỏ của nó. Sau cùng, mắt nó mở ra. Tôi tự hỏi tại sao trọng tài không cho dừng trận đấu. Hector giải thích rằng cho dù trông có vẻ đã hết hy vọng, một con gà đang hấp hối có thể tung ra cú đâm hoàn hảo và gây ra một vết thương chí tử. Khi trận đấu sau cùng cũng kết thúc và một con bị chết, và con kia dường như cũng gần như vậy, hai người, tay dính đầy máu, bắt tay và rời khỏi sới để chuẩn bị cho trận đấu kế tiếp. Trong khi Hector nói về tầm quan trọng của chọi gà trong văn hóa Mexico, và cách thức mà nỗ lực mới nhất nhằm cấm đoán nó ở New Mexico này là hoàn toàn phân biệt chủng tộc, mắt tôi dõi theo người thua trận khi anh đi ngang qua đám đông. Anh xách chân con gà chết. Khi đến gần sảnh nơi số gà còn lại của mình được giữ, anh vứt thẳng nó vào thùng rác. Tôi đợi cho đến khi Hector nói xong và chúc anh may mắn. Tôi bước đến thùng rác và nhìn xuống con gà. Với sự ngạc nhiên của tôi, nó chưa chết. Nó nhìn lên, vỗ đôi cánh đẫm-máu và cố gắng thoát ra khỏi thùng. Nó gục gặc đầu, mỏ rỉ máu. Mắt mở chập chờn. Hai cậu nhóc, bước ngang qua, để ý tới nó. Một cậu nhặt cái ly mút và phang vào đầu con gà. Con gà khựng lại một lát rồi lại gục gặc đầu. Cậu nhóc lại đập đầu nó bằng cái ly, mỉm cười với bạn và bước đi. Con gà ngước lên nhìn ra ngoài thùng thêm một lần nữa, gục gặc đầu rồi nhắm mắt lại. Đầu nó chậm chạp hạ thấp xuống đống ly giấy và tamales xung quanh mình. Nó sau cùng cũng chết. Các trận đấu vẫn tiếp diễn, trận này nối tiếp trận kia, kéo dài cả đêm. Tôi thấy ruột một con xổ cả ra ngoài như vòng cao su. Tôi thấy con khác, gần chết, giành chiến thắng không đâu bằng một chân may vốn đâm trúng động mạch của đối thủ. Tôi thấy những trận vốn kéo dài vài phút, và số khác vốn phải dời sang sới phụ và kéo dài trong gần một giờ. Tôi thấy những con vấy đầy máu, và những con vốn sinh ra để chiến đấu khi chúng kiên quyết và lạnh lùng. Tôi gặp một sư kê thế hệ-thứ ba, người bảo tôi bộ môn có ý nghĩa với gia đình mình và văn hóa Mỹ-Mexico của mình biết bao nhiêu. “Ai mà biết được văn hóa nào vượt trội hơn?” anh hỏi tôi. “Đâu là sự khác biệt giữa trò này với đấu bò hay đua ngựa?” Một người khác bảo tôi anh chẳng có vấn đề gì với việc Hội Nhân Đạo bảo vệ chó và mèo, nhưng gà thì khác. “Vậy anh đang bảo tôi rằng sẽ ổn khi vặn cổ gà và đưa nó lên chảo, nhưng bạn không thể để nó làm điều mà nó được sinh ra để làm? Việc này không giống với chọi chó. Chúng tôi không đối xử tệ hại với những con gà này và chúng tôi không khiến chúng đá”. Tôi ở lại lâu nhất có thể rồi tạm biệt Hector và những người khác mà tôi từng gặp. Tôi đã chứng kiến quá đủ việc giết chóc trong một ngày. Mike Ratliff dạo quanh bãi thả của mình trên một chiếc scooter - Mark Graham Lần cuối tôi thấy Kê Nhân, ông ngồi trên chiếc scooter nhìn ra ngoài bãi thả nơi ông giữ các trống tơ của mình, vốn chưa đủ tuổi để đá. Từng con đều có một dây cột bằng cao su (rubber cord) quấn quanh chân, vốn được gắn vào một cái cọc đóng trên mặt đất, cho nó có lẽ năm feet để đi dạo. Có hàng trăm con trong số chúng, trải ra những hàng dài qua cánh đồng bụi bặm. Một số có đầu trắng và mình đỏ, số khác màu cam từ đầu đến đuôi. Chúng gáy vang, con này đáp lời con kia. Chúng trông mạnh mẽ, kiêu hãnh và gọn gàng. Tôi hỏi Ratliff rằng ông sẽ làm gì với tất cả chúng, vì bây giờ ông đã giải nghệ. “Có lẽ chỉ cần cho đi”, ông nói. “Nhưng không phải cho bất kỳ ai. Tôi sẽ trao chúng cho một sư kê, người có thể tiếp nối truyền thống”. Rồi ông vội vã vào trong, trước khi mưa bắt đầu rơi. ================================ *Tạp chí Roosterman các số 37 & 38 (2014) đăng lại bài viết này, dọn đường cho cuộc tái xuất của Team Ratliff (Mike Ratliff, Douglas Bruce và Lorenzo Estrada) tại World Gamefowl Expo, Manila, Philippines vào các ngày 16-18 tháng Một năm 2015. Theo Roosterman 39, họ cũng tham dự một số trận đấu thuộc giải World Slasher Cup diễn ra gần thời điểm tại Araneta Coliseum. Team Ratliff sau đó cân nhắc đến việc mở trường và đá giải tại Philippines. *Một bài viết khác về cùng sự kiện: https://www.chron.com/news/houston-...ckfighting-school-s-1813917.php#photo-1398860 *Theo dõi tài khoản FB của Mike Ratliff: https://www.facebook.com/Mike-Ratliff-543132959141427/ *Mike Ratliff vừa từ trần ngày 4-6-2018 ở tuổi 95(?) (thật trùng hợp, chỉ vài ngày sau khi chúng tôi hoàn tất bản dịch này!):
