Gà cú Dominique

Gà cú Dominique
Silver Gray (The Game Fowl News Magazine, Nov. 1926) - http://www.dominiquechicken.com/dominique_games.html

Trong cuốn “The American Dominique” có một phần nhỏ viết về gà chọi cú (Dominique Game), tuy nhiên những gì trình bày dưới đây là lịch sử chi tiết hơn rất nhiều. Bài mới được phát hiện gần đây trên một số cũ của tạp chí “The Game Fowl News”.


Trống cú tơ chuẩn mực - 1996 (Tony Perryman)

Có nơi viết rằng gà Dominique [cú] mà chúng ta có ngày nay bắt nguồn theo cách này: Vào những năm 1830, chúng được cản ở Rabbit Island, gần New Orleans, Lousiana, một số người nhập mái Anh-Tây Ban Nha và cả trống nữa. Từ đây xuất hiện một trống tơ với màu sắc hoàn toàn khác biệt với bất kỳ thứ gì từng thấy trước đây. Người chủ đặc biệt chăm sóc con trống tơ này, chăn thả kỹ càng và khi nó đủ lớn thì đưa tới New Orleans để đá.

Khi nó được thả, đám đông cười ồ và gọi nó là đồ gà thịt vô dụng. Nó màu vàng lốm đốm, xám và trắng, mồng trà, chân và mỏ vàng. Nó bước vào và biến đối thủ của mình thành miếng thịt băm nhưng mọi người đều nghĩ đó chỉ là ăn may. Nó được cáp thêm lần nữa và lại tái diễn trò cũ trước đây. Người chủ đá nó hết lần này đến lần khác, luôn thắng độ một cách ngon lành. Đến khi nó đạt 3 tuổi và không bao giờ được đem cản bởi màu sắc quái lạ của mình.

Thuyền trưởng Warthall, một con người của sông nước, mua lại và đưa nó đến Louisville, Kentucky, và trao nó cho hai sư kê nổi tiếng vào thời đó. Họ giữ nó và cản với một số mái chọi Anh. Họ giữ lại toàn bộ mái tơ có màu của con trống cha và cản ngược về nó, và bằng cách này trong một vài năm, họ đã tạo ra một dòng gà nổi danh trên toàn quốc với tên gọi Kentucky Dominique.

Gà cú gốc có màu vàng và xám, chân và mỏ vàng, với trống thường có đuôi trắng [đuôi lau], đốm xám hay vàng. Gà mái hoặc xám đơn sắc với mắt đen hoặc bông đốm như Plymouth Rock hoặc xám nhạt hoặc gần như trắng. Những năm sau này, gà bướm (White Pyle) được cản vào và loại bỏ mồng trà. Ngày nay, chúng được cản theo màu trắng thuần [các tuyệt đại cao thủ gà cảnh gọi màu này là “nhạn úa”, chẳng qua là con gà bướm mà thôi], xám nhạt, ngực đốm bông, bờm và mã chấm bông. Một số té ra màu bướm [đỏ và trắng] và màu cú bình thường.

Tom O’Neal kiếm được một số con dòng này vào khoảng 1886, và bắt đầu chinh chiến khắp mọi ngóc ngách.

Vào đầu những năm 80 [1880] chúng ta không thể nói về gà Dominique mà có thể bỏ qua cái tên Tom O’Neal. Bởi vì ông không bao giờ quảng cáo bán gà, và cũng vì nước ta thời đó chưa có tờ tạp chí gà chọi nào, bạn có thể thấy rằng tiếng tăm được tạo dựng qua các cuộc đối đầu (main) và truyền khẩu.

Vào những năm đó, khi một tạp chí chuyên về gà chọi ra đời, Dr. J. B. Frymire là người đầu tiên quảng cáo gà Dominique. Không lâu trước khi mọi người bắt đầu quảng cáo những dòng gà khác, thì Ohio, Virginia và những bang kế cận Kentucky là trung tâm của những nhà lai tạo gà Dominique. Ở Kentucky, hạn chế trong trò chọi gà cũng tương tự với bộ môn đua ngựa và săn cáo. Vì ít hoặc không có đối thủ, do đó bang nhà trở thành trung tâm của dòng gà Dominique và các hoạt động của chúng.

Khi Tom O'Neal bắt đầu lai tạo gà Dominique, ông không cố cản theo màu cú. Ông là một sư kê bị nhiều người dè chừng, những người bị ông đả bại và chạy mặt đám gà. O’Neal và Waddell lúc này là đối tác, họ thắng tất cả các giải lớn vào thời đó và kiếm tiền ngon lành. Họ đá gà Dom đây đó dọc theo sông Ohio, hơn một lần xuống đến tận Mississippi và đá một cuộc đối đầu với toàn gà Dom ở New Orleans và chiến thắng. (Về sau O’Neal thua một giải luân lưu ở New Orleans).

Wingate thắng 20 trong tổng số 21 trận. Vào những ngày xưa đó, họ đá cả vì tinh thần thể thao lẫn tiền bạc và chẳng có gì bất thường khi cuộc đối đầu vẫn tiếp diễn khi một bên đã thua quá bán [thắng 11 trận là coi như thắng cuộc đối đầu, nhưng bà con vẫn đá tiếp cho đủ 21 trận; quá hao gà, nhưng thời đó chưa có giải derby]. Cũng tại cuộc đối đầu này mà Sid Taylor, người sau này hợp tác với O’Neal và Waddell, bị ấn tượng bởi dòng gà gần như bất khả chiến bại Heathwood, và máu này sau cùng được ghép vào dòng Dom của Sid Taylor.

Vài thứ khác chắc chắn được ghép vào dòng gà của O’Neal sau này, bởi chúng té ra rất nhiều biến thể màu cú và có màu vàng, trắng và thậm chí chân trắng với đốm đen trên đó. Tôi từng thấy gà O’Neal Dom thuần mà chúng trắng tinh như bất kỳ con gà Leghorn [màu nhạn] nào, với chân vàng khè và mắt đỏ. Tôi từng thấy cả trống lẫn mái trắng tinh, mà chỉ có một vài sọc vằn đỏ, đen hay vàng ở lông bờm. Có những con trông giống hệt như gà cú thịt Mỹ. Một số có lông bờm đen; một số nâu và một số vàng kim.

O'Neal từng có thời là sư kê vô địch ở Mỹ, nhưng rồi đến lượt Denny Mahoney, Chas. Brown, William Morgan, Michael Kearney và Anthony Greene. Đã chẳng còn vị thế vô địch vào ngày nay nhưng ngạc nhiên thay – có quá nhiều người giỏi giang hơn với chiến kê hay hơn so với trước đây đang xuất hiện và vị thế vô địch được duy trì trong một hay hai năm là chẳng thể nào, vì vậy chúng ta hãy chỉ nói rằng gà Dom là nhà vô địch vào thời của chúng.

Một số người trong chúng ta tham dự các giải luân lưu, nhưng đa số chỉ nghe nói về chúng mà thôi. Ở những sự kiện như thế này, một dòng gà nhất định có thể chiến thắng nhưng thường thì có nhiều dòng gà và màu sắc khác nhau trong danh sách thắng trận, vì vậy sẽ không công bằng khi nói rằng dòng “Bear Cat” của John Smith thắng giải luân lưu, khi mà trên thực tế John Smith dùng có 3 con Bear Cat và số nhiều hơn còn lại là những dòng mà không do ông lai tạo. Gà của Mr. J. D. Gay thắng hai hay ba giải luân lưu Orlando, và ông không chút ngập ngừng khi thừa nhận rằng không phải tất cả đều là Sid Taylor hay là Dom. Cả hai dòng đều chiến thắng mặc dù tôi nhớ rằng gà Sid chiếm đa phần vào lúc đó. Rằng Mr. Law nghiêng về dòng Taylor mà không bị phân tâm bởi tỷ lệ thắng trận cao của dòng O’Neal cũ vốn gan lỳ hơn. Khó có dòng gà nào đâm hay và đẹp hơn Sid Taylor. Bởi vậy dòng gà “ngựa ô” này được giữ lại để đá dưới tên Madigan vào giải luân lưu sau, và giải sau nữa, và cũng giải sau nữa mà chúng vẫn chiến thắng dưới một tên khác, và chúng còn xa mới là bầy gà đồng nhất. Chúng được biệt dưỡng và thắng trận, chúng là những chiến kê chuyên đá cựa ngắn, được lai tạo ở vùng đá cựa ngắn và không thể chiến thắng theo những tranh cãi ầm ĩ giữa các tay ủng hộ cựa dài và cựa ngắn.

Tôi tin rằng chính gà Dom với lối đá ổn định đã đem lại thắng lợi ở cả hai giải cho Law tại Orlando; những con O’Neal Dom xưa đó đá gần như theo cùng một kiểu vốn là đặc trưng của chúng. Chúng vào trận và phô bày lối đá hiếm thấy. Chúng có thể thoát ra khỏi một góc chật hẹp với chân đá nghiệt ngã và bật cao ở mức cần thiết. Tôi không viết để đề cao một cá thể mà toàn bộ dòng gà nói chung.