Liên kết giới tính về màu lông

Liên kết giới tính về màu lông
Doc Andrew Bunan - http://www.sabongchronicles.com/2015/12/sex-linkage-in-plumage-color-part-1/2/

Một nhà lai tạo pha dòng Boston Roundhead [điều] của mình DVH Black [ô]. Ông để ý thấy toàn bộ trống con đều màu ô và mái con có màu như Roundhead. Ông thích điều này và quyết định thiết lập hay duy trì bầy pha như là một dòng.

Ông cản anh-em cùng bầy và hạnh phúc với kết quả ổn định trong bốn hay năm thế hệ đầu tiên theo cách này. Ổn định nghĩa là, ông chủ động tạo ra trống ô và mái hình lông Roundhead. Trên thực tế, ông cho rằng mình vô tình lượm được bí kíp – dòng gà chọi biệt giới (auto-sexing)!

Tin rằng mình đã phát triển được một dòng gà chọi độc đáo, ông tiếp tục cản anh-em cùng bầy. Dẫu vậy, sau một hay hai thế hệ nữa, bầy con không thể hiện liên kết giới tính (sex linkage) như nhiều thế hệ trước đó. Lúc này, trống té ra hình lông Roundhead trong khi mái té ra màu ô. Điều gì đã xảy ra?

Chúng ta đề cập đến liên kết giới tính. Đó là gì? Nó liên quan gì đến những màu lông được nhắc đến ở đây?

Thật thú vị khi biết rằng pha Boston Roundhead với DVH Black sẽ tạo ra gà con biệt giới, theo lời của một nhà lai tạo gà chọi. Nếu bạn chưa quen với vấn đề biệt giới, thì nó là kết quả lai tạo khi mà bầy con thể hiện một hay nhiều đặc điểm cho thấy đó là trống hay mái. Đấy là tác dụng của liên kết giới tính.

Đặc điểm liên kết giới tính là đặc điểm trội trong nhiễm sắc thể giới tính của gà mái và nó chỉ chuyển giao cho trống con của mình. Nhiễm sắc thể giới tính là thứ quyết định giới tính của một cá thể. Có những đặc điểm mà gien của nó nằm trong đó, nguyên nhân tại sao liên kết giới tính xảy ra.

Thật may khi màu ô thể hiện liên kết giới tính. Nếu và khi điều này xảy ra, nó sẽ giúp nhà lai tạo giảm thiểu chi phí chuồng trại nhờ khả năng xác định giới tính của gà con ở một ngày tuổi! Và cái lợi của biệt giới đó là nó chính xác 100%.

Tuy nhiên, nhà lai tạo thông báo rằng những gì mà ông kỳ vọng bị phá hỏng khi thế hệ gà chọi ông cản sau này không thể hiện cùng liên kết giới tính mà ông dự định công bố cho toàn thể làng gà.

Đây là một trường hợp liên kết giới tính. Nếu bạn cản anh-em cùng bầy sau mỗi thế hệ, có khả năng liên kết giới tính sẽ thỉnh thoảng xuất hiện – tức là, nó sẽ luôn bỏ qua một thế hệ. Tại sao?

Cản trống giống Roundhead với mái giống DVH Black sẽ cho ra trống dị hợp tử (trống ô mang gien điều) và mái điều – đây là liên kết giới tính. Bởi vì toàn bộ trống đều là gà ô, chúng ta sẽ buộc phải ghép trống ô với mái điều. Kết quả? Một sự kết hợp của trống ô và điều và toàn bộ mái điều! Liên kết giới tính không thể hiện ở đây. Hãy xem hình minh họa:




bb – thể hiện gien của màu lông Boston Roundheadm, vốn có tính lặn so với DVH Black.
B0 – B thể hiện màu lông DVH Black trội. DVH Black là bán hợp tử (hemizygous) của màu lông đen, do vậy, gien còn lại được thể hiện bằng 0 (zero).
zz – cặp nhiễm sắc thể của gà trống
zw – cặp nhiễm sắc thể của gà mái

Trong phần trên, chúng ta đã thấy điều gì xảy ra khi cản anh-em cùng bầy ở từng thế hệ. Chúng ta để ý thấy việc “bỏ qua” sự thể hiện liên kết giới tính về màu lông ở các thế hệ chẵn [thực ra liên kết giới tính vẫn tồn tại theo giả thuyết nhưng không thể hiện rõ ra bên ngoài thông qua biệt giới (auto-sexing)].

Việc bỏ qua liên quan đến sự biến đổi về cấu trúc di truyền ở bầy con. Ở các thế hệ chẵn, gà trống là kết hợp của đồng hợp lặn (bb – màu lông Roundhead) và dị hợp (màu DVH Black nhưng mang gien Roundhead). Mái con có màu lông Roundhead hay DVH Black.

Trong khi các thế hệ chẵn không thể hiện liên kết giới tính về màu lông, những thế hệ này lại cung cấp chất liệu vốn cho phép chúng ta tái sử dụng liên kết giới tính – bằng việc chọn trống hình lông Roundhead và mái ô.

Câu hỏi: chúng ta cần làm gì nếu muốn cản ra gà biệt giới ở mỗi thế hệ? Vâng, cách dễ nhất là duy trì hai dòng gà riêng biệt – nghĩa là chúng ta cần cản riêng Roundheads và the DVH Black. Bằng cách này, chúng ta có thể duy trì số gà giống mà chúng ta có thể pha bất cứ khi nào mình muốn, đồng thời tạo ra bầy biệt giới.

Nếu kết hợp Roundhead và DVH Black luôn tạo ra bầy pha biệt giới, thì chúng ta cần phải đảm bảo chắc chắn rằng chúng ta thực sự có khả năng duy trì hai dòng gà mà không sơ xuất ghép máu (infusing) lẫn nhau.