Lai tạo Jack Dempsey Điện Quang

Lai tạo Jack Dempsey Điện Quang

Cá Jack Dempsey điện quang là một trong những đột biến mới và đặc biệt nhất xuất hiện gần đây trên thị trường cá cảnh. Những con cá châu cực sáng này góp phần làm nổi bật bất cứ hồ cá cảnh nào.

Nguồn gốc
Khi vừa nhìn thấy biến thể màu xanh dương còn gọi là Jack Dempsey điện quang, tôi bèn quyết định lai tạo chúng. Tôi đã đọc bài viết về nguồn gốc của dòng cá này trên TFH. Hàng loạt cá thể ban đầu trông giống như xuất phát từ bầy Jack Dempsey bình thường. Chúng được tách riêng và nuôi dưỡng cho đến khi trưởng thành, có khả năng sinh sản.

Các nhà lai tạo nhận thấy khi lai cặp điện quang với nhau thì sẽ thu được toàn cá điện quang, nhưng chúng rất yếu ớt và không thể nuôi được, vì vậy họ lai cá điện quang với Jack Dempsey bình thường. Kết quả thu được bầy cá con mang gien điện quang, nhưng không thể hiện ra bên ngoài. Chúng ta gọi đây là cá “mang gien điện quang” để phân biệt với cá “điện quang”, hay còn gọi là cá “xanh dương”. Cá “hoang dã” hay Dempsey “bình thường” và cá “mang gien điện quang” đều có màu sắc bình thường. Các thuật ngữ có thể hơi rắc rối nên các bạn có thể tham khảo bảng dưới để hiểu rõ hơn.

Loại	Gien	Màu sắc
Xanh Dương, Điện Quang	Hai alen Điện Quang	Xanh Dương, Điện Quang
Mang gien Điện Quang	Một alen Điện Quang & một alen thường	Bình thường*
Bình thường, Nâu, Hoang Dã	Một alen Điện Quang & một alen thường Hay hai alen thường	Bình thường*

*Một số nhà lai tạo tin rằng đốm xanh ở kiểu hình thường có thể tiết lộ chúng có mang gien điện quang hay không, tuy nhiên điều này chưa hề được thẩm định một cách kỹ càng. Nói chung, không thể phân biệt cá thường với cá mang gien điện quang.

Để lai tạo ra nhiều cá Dempsey điện quang, những con “mang gien điện quang” được lai ngược với cá điện quang gốc. Bằng cách này, khoảng 50% cá có màu điện quang và 50% cá có màu bình thường, nhưng bởi vì một trong hai cá bố mẹ là cá điện quang nên tất cả những con có màu bình thường đều mang gien điện quang.

Nhưng nếu lai hai con mang gien điện quang với nhau thì chỉ thu được 25% cá điện quang mà thôi. Một người bạn của tôi thử lai cách này nhưng anh không thành công cho lắm – điều gì đó đã lôi kéo nhiều người lao vào lai tạo dòng cá này.

Cá bột yếu ớt
Cá bột màu điện quang yếu ớt hơn nhiều so với cá bột màu bình thường, dù thuần hay mang gien điện quang, vì vậy cá bột điện quang cần phải được cách ly càng nhanh càng tốt khỏi những anh chị em màu bình thường cùng bầy và khỏe mạnh hơn. So với màu bình thường, màu điện quang có lớp châu xanh phủ bên ngoài, và có thể nhận biết khi cá đạt kích thước khoảng 8 mm. Nếu không tách cá điện quang ra kịp, cá màu bình thường cùng bầy có thể giết chết chúng.

Tìm cá giống
Để bắt đầu lai tạo cá điện quang, tôi phải tìm kiếm một số cá mang gien này. Hiện nay có rất nhiều cá điện quang đang lưu hành trên thị trường cá cảnh, vì vậy ý nghĩ đầu tiên của tôi là lai cá Jack Dempsey bình thường với cá điện quang. Tất cả cá con thu được đều mang gien điện quang. Sau vài lần thất bại, tôi đã thu được những con cá bột mang gien điện quang từ một trong số các cặp cá của mình.

Tuy nhiên, tôi không đủ kiên nhẫn, và nghĩ rằng tốt nhất nên kiếm thêm vài con mang gien điện quang từ dòng khác. Tôi có thể mua một số con trên mạng đấu giá. Người bán đã tạo ra dòng cá điện quang rất đẹp bằng nỗ lực của mình. Sau khi thắng đấu giá, tôi mới nhận ra là mình đã gặp người này trước đây sau khi vào link của anh ở trang Ciclid-forum.com. Tên của anh là Randy Sorenson và anh sống không xa chỗ tôi lắm trong vùng San Diego. Tôi từng trao đổi một số cá mang gien điện quang của mình với anh. Điều này xảy ra trước khi anh lai tạo thành công dòng cá Jack Dempsey điện quang. Dẫu vậy, tôi đã lái xe đến chỗ anh để mua một số cá bột điện quang và mang gien điện quang về làm giống.

Tôi nuôi chúng vài tháng cho đến khi trưởng thành. Sự biến đổi màu sắc ở cá điện quang rất thú vị. Chúng chuyển từ đốm thành hoa văn châu xanh dương. Theo chỗ tôi biết, mức độ lên châu ở cá trưởng thành có lẽ phụ thuộc vào từng cá thể trong mỗi dòng cá. Tôi từng chứng kiến cá đơn sắc xanh dương, cá đốm xanh dương và cá vằn xanh dương.



Cặp giống thích hợp
Tôi nuôi những cá thể điện quang riêng rẽ để chúng theo kịp với kích thước của cá mang gien điện quang. Khi hai nhóm đạt kích thước tương đương, tôi thả chúng vào chung hồ 800 lít.

Bấy giờ, tôi quan sát hành vi của chúng một cách kỹ lưỡng và tìm ra những cặp hỗn hợp điện quang/mang gien điện quang. Tốt nhất là ghép cá đực điện quang với cá cái mang gien điện quang bởi vì cá đực thường mạnh mẽ và hung dữ hơn. Ghép cá đực mang gien điện quang với cá cái điện quang rất rủi ro. Dường như tôi không thấy con cá cái điện quang nào, tôi chỉ dám chắc là có một con cá đực mang gien điện quang. Không khó để nhận ra đâu là cá cái vì chúng thường nhỏ con và vây tròn hơn. Tôi cũng để ý những con Dempsey mang gien điện quang sẫm màu hơn bởi vì cá cái thường trở nên sẫm màu trong bộ cánh sinh sản và bên lườn nổi lên các sọc đứng.

Sau nhiều ngày quan sát, tôi nhắm được một con cá đực điện quang và một con cá cái mang gien điện quang đặc biệt. Tôi vớt chúng ra và thả riêng trong hồ 90 lít. Bên trong, tôi đặt một cái hang bằng nhựa PVC mà tôi chèn bằng đá để giữ nó ở vị trí cố định.

Cặp cá ngay lập tức chấp nhận nhà mới và bắt đầu dọn dẹp. Tôi biết việc sinh sản sắp diễn ra vì vòi trứng cá cái nhô ra và nó bắt đầu dùng miệng dọn dẹp bên trong ống PVC. Dẫu vậy, lứa trứng đầu tiên không thụ tinh. Vài tuần sau, lứa trứng thứ hai xuất hiện và tôi được toại nguyện vì một số trứng đã thụ tinh. Sau cùng tôi cũng sở hữu được cặp cá có khả năng sinh sản!






Lai tạo thành công
Lứa trứng thứ ba thật sự thành công. Cá bố mẹ rất quan tâm đến trứng và hàng trăm con cá bột. Ngay sau đó, chúng bảo vệ cho cả một đám mây cá bột lớn. Khi cá bột đạt kích thước khoảng 8 mm, tôi có thể phân biệt được cá điện quang châu sáng với cá cùng bầy màu nâu bình thường. Cá điện quang cũng tụ tập thành nhóm tách biệt với những con mang gien điện quang, điều cho phép tôi có thể phân nhóm một cách dễ dàng và nuôi chúng trong hồ riêng 135 lít. Không lâu sau, lớp châu xanh lấp lánh bắt đầu nổi khắp người cá điện quang. Cá bắt đầu lên màu khi đạt kích thước khoảng 1.2 cm. Kể từ đó, cặp cá còn có vài lần sinh sản thành công nữa.

Sau rất nhiều kiên nhẫn và thử nghiệm, những nỗ lực lai tạo dòng cá điện quang xinh đẹp của riêng tôi đã được tưởng thưởng. Như người ta thường nói “nếu bạn chưa thành công, hãy cố gắng, cố gắng lần nữa!”

Cản một cặp điện quang? Vẫn còn ngộ nhận đáng kể về đột biến điện quang và tác động của nó trên cá mang gien này. Điều xuất hiện đầu tiên đó là nếu cản hai cá điện quang với nhau thì sẽ không tạo ra bầy cá con, điều này chưa hề được thẩm định về mức độ chính xác. Bạn thử nghĩ xem, nó không hợp lý về mặt di truyền, bởi vì tại sao cá điện quang với hai alen điện quang từ cặp cá bố mẹ điện quang lại yếu ớt hơn cá điện quang với hai alen điện quang từ cặp cá bố mẹ, một điện quang, một mang gien điện quang? Tuy nhiên, vì cặp cá hỗn hợp thường được bố trí với cá cái mang gien điện quang, nên có khả năng, cá điện quang cái đẻ ra trứng thiếu dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của cá bột, và điều này có thể góp phần làm cho cá bột cực kỳ yếu ớt lúc mới ra đời, khiến cho việc cản cá điện quang với nhau khó thành công. Thể trạng yếu ớt của cá điện quang bất chấp sự chăm sóc của cá bố mẹ góp phần làm cho việc tìm hiểu bí mật này thêm phần khó khăn. Bởi vì nguyên tắc nuôi dưỡng và lai tạo dòng cá xinh đẹp này đã được tìm ra, nên những câu hỏi như thế này cần phải được giải đáp.

====================================


Tìm về cội nguồn của cá Điện Quang
Truy tìm nguồn gốc của cá Điện Quang