Tìm về cội nguồn của cá Điện Quang

Khi tôi bước dọc theo dãy hồ trong một cơ sở nuôi cá ở Argentiana, nơi đang lai tạo hàng trăm con cichlid Jack Dempsey điện quang (Electric Blue Jack Dempsey - EBJD), ký ức ngày xưa lại trỗi dậy trong tôi…

Tôi đã ở đó cách đây một thập kỷ, trò chuyện với Hector Luzardo – người lai tạo những con cá điện quang đầu tiên trong chính những hồ này – và chụp hình minh họa cho bài viết đăng trên TFH số ra tháng 4 năm 2000 với tựa đề “Jack Dempsey xanh dương” để giới thiệu dòng cá mới cho người chơi cá ở khắp nơi trên thế giới.

Giờ đây, sau nhiều năm, Hector đã qua đời để lại một bí ẩn ngày càng lớn mà nó gây ra nhiều tranh cãi dữ dội xung quanh những con cá nổi bật này, ở mức độ tương đương với tranh cãi về nguồn gốc của cá hồng két.

Với người dân ngụ trên phố Villa Adelina lặng lẽ ở phía bắc thủ đô Buenos Aires, địa điểm lai tạo, dường như tách biệt hẳn với những tranh cãi kịch liệt của các chuyên gia và người chơi cá (chủ yếu trên mạng) rằng đây là kết quả của một đột biến tự nhiên hay hay lai tạp với một hay nhiều loài cá khác. Người ủng hộ ở mỗi bên đều viện dẫn những phản đối mạnh mẽ cùng với hình ảnh và thậm chí cả kết quả kiểm tra DNA để bảo vệ cho quan điểm của phe mình.

Hãy cứ để những tranh cãi về di truyền cho các chuyên gia, tôi muốn quay trở lại thuở ban đầu khi mà dòng cá này xuất hiện. Thời điểm Luzardo phát hiện thấy vài con cá màu lạ trốn ở góc hồ vào năm 1984, thế giới và thị trường cá cảnh hoàn toàn khác so với ngày nay khi mà chỉ có vài cặp cá Jack Dempsey được lai tạo.



Tình hình thực tế
Ngoài vấn đề số lượng loài lưu hành trên thị trường cực kỳ hạn chế so với ngày nay, thì không hề có mạng Internet hay trang web bán sỉ, và hoàn toàn không thể chuyển cá ra nước ngoài,. Vì lẽ đó, có rất ít khả năng để Luzardo sở hữu các loài Nandopsis tetracanthus, Nandopsis haitiensis và Parachromis managuensis hay bất kỳ loài nào khác mà những người ủng hộ thuyết lai tạp nghi ngờ.

Thời đó, ông nuôi dưỡng và lai tạo chủ yếu là các loài Hemichromis (cá hồng ngọc, chi cichlid Tây Phi), betta, một số loài cá đẻ con, Astronotus (chi tai tượng phi) và cá ông tiên scalare. Ông cũng nuôi một số cá Gymnogeophagus vì ông chuộng cá cichlid Nam Mỹ nhưng không hề lai tạo để bán.

Bằng chứng nữa cho thấy Luzardo đã không hề lai tạp hay tạo ra dòng cá mới, đó là lúc đầu ông không hề quan tâm đến cá Jack Dempsey điện quang. Trên thực tế, vào những ngày ban đầu đó, dòng cá mới này hãy còn chưa nổi tiếng. Mặc dù nổi bật, dòng cá mới dường như yếu ớt hơn và có vấn đề về thị giác. Chúng cũng lớn chậm và khó nuôi hơn so với cá bình thường khác cùng bầy, vì thế ít người trên thị trường cá cảnh chuộng nuôi chúng. Người chơi cá ở Argentina chủ yếu tập trung vào những loài “thông dụng” và rất ít người bố trí hồ để nuôi riêng dòng cá bí ẩn này.

Xuất khẩu lại càng không thể. Điều này hiếm khi xảy ra, kể cả khi tìm được người thích dòng cá hiếm này thì giá cả cũng rất cao và mất thời gian. Vậy nên chúng ta phải biết rằng mạng web đã biến đổi thế giới một cách mạnh mẽ như thế nào.

Pablo xuất hiện
Đấy là về sự xuất hiện của người hiện đang quản lý cơ sở, Pablo Martin Beltrame. Khi ấy, anh chỉ mới 14 tuổi và được người bạn dắt đến chỗ Luzardo. Luzardo đã mến anh ngay lập tức mặc dù anh còn nhỏ bởi vì anh quan tâm đến một số tên loài bằng tiếng Latin ở cơ sở. Không lâu sau đó, Pablo đến trại vào cuối tuần để phụ giúp và học hỏi, và sau vài tháng, anh đã có thể quản lý trại khi Luzardo đi du lịch xa.



Cá điện quang hầu như không được để ý gì trong những năm đầu tiên, thời điểm Pablo bắt đầu làm việc cho Hector – tức 5 năm sau khi cặp cá điện quang đầu tiên được phát hiện – cặp giống gốc (và duy nhất) thậm chí còn không được nuôi trong hồ kiếng, mà được thả trong ao nhà. Điều này có nghĩa rằng cá điện quang bột không hề được lưu tâm. Những con đáng chú ý chỉ có thể được phân biệt với anh chị em cùng bầy khi đạt kích thước khoảng 2.5 cm, thời điểm mà đa số đều bị chết vì nhiễm nấm hay bị cá cùng bầy to con và khỏe mạnh hơn giết.

Hector cũng chẳng buồn kiếm thêm nhiều cá giống điện quang hay cải thiện điều kiện để lai tạo ra nhiều cá con hơn. Trên thực tế, là người khoáng đạt, Hector đã tặng một số cá điện quang non cho nhiều bạn bè, điều chứng tỏ rằng ông không giữ độc quyền dòng cá mới vì mục đích lợi nhuận. Nếu cố tình lai tạp để tạo ra dòng cá mới, ông đã quan tâm đến chúng nhiều hơn, chăm sóc cá giống một cách cẩn thận và cố gắng cải thiện dòng cá. Và chắc chắn ông sẽ không đem giống mới tặng cho hàng xóm!



Quá trình lâu dài
Sau cùng cặp cá giống cũng được chuyển sang hồ kiếng, bắt đầu một quá trình lâu dài, chủ yếu là thử và loại bỏ, nhằm cải thiện gien và tạo ra một nhóm cá giống. Cũng cần lưu ý với các bạn rằng lai tạo cá điện quang với nhau sẽ không thu được gì và họ bắt đầu lai cá điện quang với cá màu thường mang gien điện quang.

Đấy là một quá trình lâu dài – họ phải đợi cho đến khi cá đủ lớn để sinh sản, cố gắng ghép cặp và đợi kết quả. Điều này không hề đơn giản, bởi vì cá điện quang bản chất yếu ớt, điều mà Hector gọi là “Jack Dempsey pacificum”, và nhiều con bị giết bởi anh chị em màu thường cùng bầy vốn hung dữ hơn nhiều. Cá điện quang dường như cũng sinh sản thưa hơn. Vào thời điểm bài viết được đăng trên TFH, họ thu thập được khoảng 20 cặp cá giống mà chúng tạo ra khoảng 700 cá bột mỗi tháng. Khi dòng cá trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới, lô hàng đầu tiên được gửi đến Mỹ và châu Âu, và dòng cá lan ra từ đó.





Tình hình lai tạo hiện tại
Mọi thứ thay đổi hoàn toàn so với những ngày đầu tiên. Hiện tại, họ có hàng trăm cặp cá giống đang hoạt động, nhiều con trong đó cực đẹp với kích thước lên đến 30 cm. Pablo phát triển một kỹ năng phân biệt đáng ngạc nhiên đâu là cá điện quang khi chúng chỉ mới đạt kích thước 3 mm, điều cho phép anh cứu sống được nhiều con. Kích thước của chúng được cải thiện đáng kể bằng loại thức ăn giàu dinh dưỡng mà thành phần bao gồm quả kiwi, tim bò, bột lúa mì, hạnh nhân, phấn hoa, grenetin (đạm động vật), các loại bột và hạt.

Hormon không bao giờ được sử dụng mặc dù Pablo biết một số nhà lai tạo vẫn dùng chúng. Hormon khiến màu xanh sáng rực và vây dài hơn nhưng cũng khiến cá bị suy gan. Cũng giống như Luzardo, Pablo quan tâm đến việc kinh doanh một cách trung thực và sức khỏe về lâu dài của cá hơn là lợi nhuận trước mắt.

Từng chứng kiến và là một phần của câu chuyện từ những ngày đầu, Pablo không hề để tâm đến những tranh cãi về vấn đề lai tạp. Pablo say mê dòng cá điện quang nhưng anh tập trung vào những vấn đề hiện tại hơn là nói về quá khứ.

Sau cùng, chính anh đã trải qua nhiều năm trời để xây dựng nên quá khứ đó.

Tháng sau, chúng ta sẽ theo dõi bài viết của Coleman Willey về việc lai tạo dòng cá cichlid cực đẹp này và chứng cứ DNA về nguồn gốc phi lai tạp của chúng.

====================================

Truy tìm nguồn gốc của cá Điện Quang
Lai tạo Jack Dempsey Điện Quang

 

Điện quang=có đèn mới sáng, còn nếu ko đèn mà sáng thì đã đc gọi là cá dạ quang

 

cám ơn T, kiến thức của người ta, mình chỉ dịch thôi mà, cao thủ điện quang thực sự là tiểu la hán đó